Brazil không phải là một trong những quốc gia tham gia chính trong Thế Chiến Thứ Hai, nhưng vai trò của họ trong việc hỗ trợ phe Đồng minh giành chiến thắng tại Trận chiến Đại Tây Dương và chiến dịch Ý là không thể phủ nhận. Dù những đóng góp này thường bị lãng quên trong lịch sử, Brazil đã để lại dấu ấn quan trọng trong cuộc xung đột toàn cầu này. Bài viết dưới đây sẽ khám phá hành trình của Brazil từ một quốc gia trung lập đến một đồng minh quan trọng, cùng những nỗ lực đáng kể của họ trong cuộc chiến.
Brazil dưới thời Getúlio Vargas
Trước khi Thế Chiến Thứ Hai bùng nổ, Brazil nằm dưới sự lãnh đạo của nhà độc tài Getúlio Vargas, người lên nắm quyền từ năm 1937. Vargas đặt mục tiêu phát triển kinh tế và công nghiệp hóa Brazil, biến quốc gia này thành một cường quốc khu vực. Để đạt được điều đó, ông tìm kiếm đầu tư nước ngoài và cố gắng duy trì vị thế trung lập giữa các cường quốc như Hoa Kỳ, Anh và Đức.
Trong những năm 1930, Hoa Kỳ là đối tác thương mại lớn nhất của Brazil, nhưng Brazil cũng xây dựng quan hệ kinh tế chặt chẽ với Đức. Trước chiến tranh, Brazil là nhà cung cấp bông lớn nhất cho Đức và chiếm hơn 40% lượng cà phê nhập khẩu của quốc gia này. Quân đội Brazil cũng mua một lượng lớn vũ khí từ Đức. Ngoài ra, Brazil có cộng đồng nhập cư đông đảo từ ba nước phe Trục: Đức, Ý và Nhật Bản.
Tuy nhiên, khi chiến tranh nổ ra ở châu Âu vào năm 1939, Anh phong tỏa hải quân khiến Đức không còn là đối tác thương mại khả thi. Vargas buộc phải điều chỉnh chiến lược, tìm kiếm thị trường mới và nguồn vốn để duy trì quá trình công nghiệp hóa non trẻ của Brazil. Điều này đã dẫn ông đến việc nghiêng về phía phe Đồng minh.
Brazil đánh bại Đức trong chiến tranh Đại Tây Dương
Trận chiến Đại Tây Dương là một trong những mặt trận quan trọng nhất của Thế Chiến Thứ Hai. Sau khi Đức chiếm được nhiều quốc gia châu Âu vào năm 1940, Anh trở thành lực lượng lớn cuối cùng trụ vững ở châu Âu. Sự kháng cự của Anh phụ thuộc vào tuyến đường vận tải xuyên Đại Tây Dương, kết nối họ với nguồn tài nguyên từ Hoa Kỳ và các khu vực khác trên thế giới.
Vị trí chiến lược của Brazil tại Đại Tây Dương trở thành yếu tố then chốt trong cuộc chiến này. Với đường bờ biển dài 4.600 dặm, các căn cứ không quân và hải quân đặt tại Brazil có thể kiểm soát toàn bộ khu vực trung và nam Đại Tây Dương. Nhận ra điều này, chính quyền Roosevelt của Hoa Kỳ đã tiếp cận Vargas vào tháng 10 năm 1941, khi Mỹ vẫn còn trung lập. Hoa Kỳ đề xuất tài trợ xây dựng một nhà máy thép tại Brazil và các ưu đãi kinh tế khác để đổi lấy việc được phép thiết lập các căn cứ quân sự ở đông bắc Brazil.
Vargas, đang cần hỗ trợ kinh tế sau khi mất thị trường Đức, đã đồng ý. Mỹ nhanh chóng xây dựng các căn cứ lớn, bao gồm căn cứ không quân lớn nhất bên ngoài nước Mỹ tại Natal và đặt Hạm đội 4 tại Recife. Các máy bay và tàu chiến Mỹ hoạt động từ Brazil đã gây thiệt hại nặng nề cho tàu ngầm Đức, đồng thời mở ra tuyến cung ứng an toàn cho quân Đồng minh tại Bắc Phi. Thỏa thuận Roosevelt-Vargas là một đòn mạnh giáng vào hy vọng của Đức trong Trận chiến Đại Tây Dương.
Sau vụ tấn công Trân Châu Cảng vào tháng 12 năm 1941, Vargas cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đức vào tháng 1 năm 1942, kéo Brazil gần hơn với Hoa Kỳ. Hitler coi đây là hành động thù địch và ra lệnh cho tàu ngầm U-boat tấn công tàu vận tải Brazil. Trong nửa đầu năm 1942, hàng chục tàu Brazil bị đánh chìm, khiến hàng trăm người thiệt mạng. Người dân Brazil phẫn nộ, tổ chức biểu tình yêu cầu Vargas tuyên chiến với phe Trục. Cuối cùng, vào ngày 22 tháng 8 năm 1942, Brazil chính thức tuyên chiến với Đức và Ý.
Hải quân Brazil, dù chủ yếu sử dụng các tàu lạc hậu, đã tham gia hết mình vào nỗ lực của Đồng minh tại Đại Tây Dương. Họ thực hiện hơn 35.000 sứ mệnh hộ tống tàu, và với sự hỗ trợ từ chương trình Cho thuê-Mượn của Mỹ, bao gồm tàu khu trục và máy bay PBY-Catalina, hiệu quả của họ tăng lên đáng kể. Đến cuối năm 1943, lực lượng Mỹ và Brazil đã đẩy lùi tàu ngầm phe Trục khỏi vùng biển Brazil, đảm bảo nguồn tài nguyên quan trọng như cao su được vận chuyển tự do đến các nhà máy chiến tranh của Đồng minh.
Bài Liên Quan
Lực lượng viễn chinh Brazil tại Ý
Không hài lòng với việc chỉ hỗ trợ hậu cần, Vargas muốn Brazil có đóng góp rõ ràng hơn để đảm bảo lợi ích lâu dài từ Hoa Kỳ sau chiến tranh. Ông ra lệnh thành lập Lực lượng Viễn chinh Brazil (BEF) để tham chiến tại châu Âu. Ban đầu, kế hoạch dự kiến gửi 100.000 quân trong bốn sư đoàn, nhưng do hạn chế về tổ chức, Brazil chỉ huy động được một sư đoàn 25.000 người, cùng một phi đội chiến đấu và quan sát.
BEF được huấn luyện gần hai năm dưới sự hướng dẫn của Mỹ trước khi lên đường đến mặt trận Ý vào tháng 7 năm 1944. Tại đây, họ gia nhập Quân đoàn 5 Hoa Kỳ dưới sự chỉ huy của Tướng Mark Clark. Ngày 15 tháng 9 năm 1944, các đơn vị Brazil đầu tiên đối đầu với quân Đức và Ý phát xít tại “Tuyến Gothic”. Dù thiếu kinh nghiệm chiến đấu ban đầu, BEF nhanh chóng thích nghi và thể hiện xuất sắc trong các nỗ lực xuyên thủng Tuyến Gothic vào cuối năm 1944.
Thử thách lớn nhất của BEF đến vào tháng 11 năm 1944, khi họ được giao nhiệm vụ chiếm đồi Monte Castello – một cứ điểm kiên cố của Đức cản đường tiến quân Đồng minh tới Bologna. Trận chiến tại Monte Castello kéo dài ba tháng, với thời tiết khắc nghiệt và thương vong nặng nề, nhưng BEF không nao núng. Đến tháng 2 năm 1945, họ chiếm được Monte Castello, đánh dấu một chiến thắng lớn được ca ngợi khắp Brazil.
BEF tiếp tục tham gia chiến dịch cuối cùng tại Ý, bắt giữ hơn 15.000 lính Đức trong những ngày cuối chiến tranh. Phi đội chiến đấu số 1 của BEF cũng hỗ trợ hiệu quả bằng cách không chiến với phi công phe Trục và yểm trợ chiến thuật cho quân Đồng minh.
Tóm lại
Việc chiến đấu cho phe Đồng minh đã khơi dậy khát vọng dân chủ ở nhiều người Brazil, bao gồm cả các cựu binh BEF. Năm 1945, Vargas bị lật đổ trong một cuộc đảo chính, và Brazil tổ chức bầu cử tự do, tạm thời khôi phục dân chủ. Dù chế độ của ông sụp đổ, Vargas phần nào đạt được mục tiêu. Sự tham gia của Brazil trong Thế Chiến Thứ Hai đã củng cố liên minh với Hoa Kỳ, thúc đẩy công nghiệp hóa và phát triển kinh tế, giúp Brazil trở thành nền kinh tế lớn nhất Nam Mỹ.
Những đóng góp của Brazil trong Thế Chiến Thứ Hai, từ Trận chiến Đại Tây Dương đến chiến dịch Ý, chứng minh rằng họ không chỉ là một đồng minh bị lãng quên, mà là một phần không thể thiếu trong chiến thắng của phe Đồng minh. Lịch sử có thể đã không ghi nhận đầy đủ vai trò của Brazil, nhưng di sản của họ vẫn tồn tại trong sự phát triển của đất nước sau chiến tranh.
