Trong Kinh Thánh, đề tài về mại dâm xuất hiện với tần suất đáng ngạc nhiên, đi kèm nhiều câu chuyện bi kịch, những sự kiện anh hùng, và cả những lời tiên tri mang tính khải huyền. Từ Cựu Ước đến Tân Ước, những nhân vật “làm gái điếm” thường đóng vai trò biểu trưng cho tình trạng suy đồi tinh thần hay một viễn cảnh đen tối trong tương lai. Thậm chí, Chúa Giê-su (Jesus) còn tuyên bố rằng người thu thuế và gái điếm sẽ vào Nước Trời trước giới tôn giáo bảo thủ. Song song đó, chúng ta cũng chứng kiến một nghịch lý: một số người được truyền thống gán ghép là gái điếm dù không có bằng chứng rõ ràng trong Kinh Thánh.
Bài viết này sẽ khảo sát một số ví dụ tiêu biểu về mại dâm (cả nam lẫn nữ) trong Kinh Thánh: từ câu chuyện đầu tiên gắn với từ “gái điếm,” những phụ nữ can dự vào biến cố quan trọng của dân tộc Do Thái, cho đến các biểu tượng khải huyền như “Người Đĩ Babylon.” Qua đó, ta sẽ nhận thấy đề tài mại dâm không chỉ phản ánh bối cảnh xã hội – văn hóa cổ đại, mà còn ẩn chứa nhiều tầng nghĩa về tôn giáo và đạo đức, có liên quan mật thiết đến quan niệm “tội lỗi – thống hối – cứu rỗi” của Do Thái Giáo và Ki-tô Giáo.
Dinah: “Lần nhắc đến đầu tiên”
Trong nghiên cứu Kinh Thánh, có nguyên tắc gọi là “Lần đề cập đầu tiên” (Law of First Mention): lần đầu tiên một khái niệm xuất hiện trong văn bản thường mang nhiều ý nghĩa biểu tượng đặc biệt. Theo đó, trường hợp đầu tiên Kinh Thánh nhắc đến mại dâm lại nằm trong bối cảnh liên quan đến Dinah, con gái của Leah và Jacob, qua câu chuyện Dinah bị cưỡng bức (Sáng thế 34).
Cha của Dinah là Jacob, một trong những tổ phụ nổi tiếng của người Do Thái. Dinah bị một hoàng tử địa phương hãm hiếp. Để trả thù, hai anh trai của Dinah đã lập mưu tàn sát không chỉ kẻ phạm tội mà còn cả những người đàn ông thuộc thành phố đó. Trước hành động này, người cha Jacob trách mắng họ, nhưng họ đáp lại (Sáng thế 34:31):
“Chả lẽ nó [tên hoàng tử] lại được phép đối xử với em gái chúng ta như một gái điếm (prostitute) hay sao?”
Ở đây, từ tiếng Hê-bơ-rơ nguyên bản mang nghĩa chung về “tình dục không chính đáng,” chứ không chỉ đơn thuần là bán thân để đổi lấy tiền. Nó có thể hàm ý cưỡng hiếp, quan hệ ngoài hôn nhân, hoặc việc thờ thần tượng ngoại bang (xem ngôn ngữ của Ê-xê-chi-ên, chương 16 và 23). Bởi lẽ trong văn hóa Do Thái, hình ảnh “người điếm” không chỉ mô tả hành vi tình dục sai trái, mà còn tượng trưng cho sự bội ước, không trung thành — kể cả việc thờ cúng tà thần hay liên minh với dân tộc ngoại giáo.
Tamar: người phụ nữ “đóng giả làm gái điếm”
Chuyện về “gái điếm” ở mức độ thật sự, dưới góc nhìn một nhân vật nữ chủ động, lần đầu tiên được nhắc đến qua câu chuyện Tamar (Sáng thế 38). Bà là con dâu của Giu-đa (Judah) – cũng là một trong các con trai của Jacob. Sau khi chồng Tamar qua đời, Giu-đa có trách nhiệm gả con trai khác cho Tamar để bà có thể sinh người nối dõi. Thế nhưng, ông lơ là điều đó, khiến Tamar phải bày mưu.
Tamar cải trang thành gái điếm, đứng bên lề đường chờ Giu-đa đi ngang. Bà dụ ông qua đêm, và đòi một số vật làm tin (dấu tích nhận dạng) trước khi rời đi. Không lâu sau, Tamar mang thai. Khi mọi người kết tội Tamar làm điếm và định xử phạt, bà đưa ra bằng chứng Giu-đa chính là cha của đứa trẻ. Đối diện sự thật, Giu-đa phải thừa nhận:
“Cô ấy công chính hơn ta, vì ta đã không gả cô ấy cho con trai ta là Sê-la.”
(Sáng thế 38:26)
Qua câu chuyện này, ta thấy Kinh Thánh có lúc phê phán việc “làm điếm,” nhưng cũng chừa một lối khẳng định Tamar “công chính” hơn cả Giu-đa. Đây là ví dụ cho thấy các nhân vật Kinh Thánh liên quan đến mại dâm không phải lúc nào cũng bị gán cho cái mác “tội lỗi.” Hành động của Tamar, thoạt nhìn đầy gian trá, nhưng rốt cuộc lại bảo toàn quyền kế tự (levirate marriage) theo luật tục Do Thái thời đó.
Ra-háp: “Gái điếm” nhưng lại là anh hùng đức tin
Nhắc đến “gái điếm” nổi tiếng nhất Kinh Thánh, không thể bỏ qua Ra-háp (Rahab). Bà xuất hiện trong sách Giô-suê, chương 2 và 6, là một phụ nữ xứ Giê-ri-cô (Jericho) — dân ngoại giáo. Khi hai người đi do thám của Israel lẻn vào Giê-ri-cô, Ra-háp che giấu họ, thậm chí còn bày tỏ niềm tin vào Thiên Chúa của Israel (Giô-suê 2:11). Nhờ vậy, khi thành Giê-ri-cô bị phá hủy, Ra-háp và gia đình được tha (chương 6:17, 22-23, 25).
Sau đó, Ra-háp kết hôn với một người Do Thái, trở thành một “con gái Israel,” và đặc biệt hơn nữa, bà được ghi nhận trong gia phả của Chúa Giê-su (Ma-thi-ơ 1:5). Trong Tân Ước, Ra-háp được tôn vinh ở danh sách “Anh hùng đức tin” (Hê-bơ-rơ 11:31) — cùng với các bậc tổ phụ nổi tiếng như Nô-ê, Áp-ra-ham, Gia-cốp, Mô-se… Sứ đồ Gia-cơ (Gia-cơ 2:25) còn ca ngợi Ra-háp là hình mẫu của “đức tin sống,” khi hành động che giấu do thám là bằng chứng cho niềm tin nơi Đức Chúa Trời.
Đáng chú ý, trong tất cả những chỗ nhắc về Ra-háp, Kinh Thánh vẫn thường gọi bà là “Ra-háp, gái điếm” (Rahab the harlot). Dường như tước hiệu này không nhằm phỉ báng bà, mà nhấn mạnh sự “kém cỏi” về xuất thân lại được nâng lên thành “công chính” nhờ đức tin và việc làm.
Gái điếm và những người đàn ông quyền lực
Trong Cựu Ước, một số nhân vật nam quyền lực từng dính líu đến gái điếm:
- Giép-thê (Jephthah): Ông là một “thẩm phán” của Israel (thời trước khi lập vương quốc). Mặc dù Giép-thê đã lập nhiều chiến công quân sự, Kinh Thánh ghi rằng ông vốn là con của một gái điếm (Các quan xét 11:1-2). Việc này khiến anh chị em cùng cha đuổi ông đi, cho rằng ông không có “chính danh” thừa kế.
- Sam-sôn (Samson): Ông cũng là một “thẩm phán” thời Cựu Ước, nổi tiếng với sức mạnh phi thường. Sách Các quan xét 16 thuật lại ông từng ngủ với một gái điếm ở Ga-xa (Gaza), trước khi bứt tung cánh cổng thành. Tuy nhiên, người này không hề là Đa-li-la (Delilah) — kẻ đã cám dỗ Sam-sôn để nhận tiền từ các lãnh chúa Phi-li-tin. Đa-li-la thường được mô tả là kẻ quyến rũ, nhưng Kinh Thánh chưa bao giờ gọi bà là gái điếm. Bà chỉ là một “tay trong” nhận công để tìm cách vô hiệu hóa sức mạnh của Sam-sôn.
- Phán quyết của Vua Sa-lô-môn (Solomon): Một câu chuyện nổi tiếng về trí khôn của Vua Sa-lô-môn là vụ xét xử hai người đàn bà làm điếm tranh giành đứa con (1 Các Vua 3:16-28). Cả hai tiếp cận vua, năn nỉ vua phân xử đứa trẻ còn sống thuộc về ai. Chi tiết đáng chú ý là, dù hai phụ nữ này hành nghề mại dâm, họ vẫn có quyền lui tới triều đình để tìm công bằng, cho thấy một phần nào đó tính nhân văn của hệ thống tư pháp thời bấy giờ. Thế nhưng, sách Châm Ngôn (Proverbs) — cũng gán cho Sa-lô-môn làm tác giả — lại liên tục cảnh báo về các cô gái điếm hay mụ đàn bà lẳng lơ như mối họa: xảo quyệt, tàn phá, tiêu tốn tài sản (Châm Ngôn 6:26; 7:10; 23:27; 29:3).
Vậy có “điếm nam” không?
Trong Luật Môi-se (Torah), Kinh Thánh cấm nghiêm ngặt hành vi mại dâm, nhất là mại dâm trong đền thờ (cult prostitution). Tình trạng này từng phổ biến trong nhiều nền văn minh cổ, như Hy Lạp, La Mã, hay các dân Cận Đông, nơi hoạt động mại dâm gắn với nghi lễ tôn giáo. Sách Phục truyền Luật lệ Ký 23:17-18 dạy:
“Trong các con gái Israel sẽ không có ai làm gái điếm nơi miếu thờ (cult prostitute), và trong các con trai Israel cũng không ai làm điều đó. Ngươi chớ đem tiền công của gái điếm hoặc tiền bán ‘chó đực’ dâng vào nhà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, vì cả hai đều là một sự gớm ghiếc trước mặt Ngài.”
Điểm thú vị ở đây: Kinh Thánh đề cập đến nam giới trong vai trò “gái điếm miếu thờ,” gọi họ là “chó” (dogs) — mang hàm ý nặng nề hơn so với chữ “gái điếm” (harlot) dành cho phụ nữ. Điều này cho thấy tệ nạn mại dâm nam đã tồn tại và bị cấm đoán, đặc biệt trong bối cảnh tôn giáo.
Vua Rô-bô-am (Rehoboam) con Sa-lô-môn, thời cai trị, có ghi chép về tình trạng nam giới hành nghề “điếm đền thờ”:
“…Dân Giu-đa làm điều ác… Họ lập nên nhiều miếu cao, dựng trụ và trồng cột thờ A-sê-ra trên mọi núi cao… Lại có kẻ nam làm điếm tại đền thờ trong xứ; chúng noi theo những gớm ghiếc của các dân mà Đức Giê-hô-va đã đuổi đi.”
(1 Các Vua 14:22-24; xem thêm 15:12; 22:46)
Ở đây, mại dâm liên quan trực tiếp đến hành vi thờ cúng thần ngoại (tượng đá, thần Asherah) – mô tả sự suy đồi về cả luân lý lẫn đức tin. Trong Kinh Thánh, hiếm khi “tình dục chỉ là tình dục” – nó thường liên quan đến sự ràng buộc đạo đức, tín ngưỡng, và mối quan hệ giữa con người với Thiên Chúa.
Mại dâm như biểu tượng và hình ảnh ẩn dụ
Ta thấy rất rõ, với quan niệm của người Do Thái, “gái điếm” là hình ảnh mang nội hàm sâu rộng hơn việc bán dâm. Bởi tình dục luôn gắn với ý niệm “ràng buộc, trung thành, mối liên kết mật thiết,” nên ngoại tình trong hôn nhân được so sánh với việc “bội giáo” trong tương quan với Đức Chúa Trời. Nhiều ngôn sứ (tiên tri) Cựu Ước đã quở trách dân Israel, bảo họ “hành nghề điếm” về phương diện tâm linh, tức là đi thờ thần ngoại. (Xem Giê-rê-mi 3:2-3, 6-8).
Một ví dụ minh họa sâu sắc là tiên tri Ô-sê (Hosea). Chúa phán bảo ông cưới một gái điếm tên Gô-me (Gomer). Nàng sinh hai đứa con — có thể do quan hệ với người đàn ông khác — rồi bỏ đi. Chúa bảo Ô-sê phải chuộc nàng về, yêu thương nàng, giống như Chúa sẵn sàng tha thứ và kéo dân Israel trở về. Ở đây, việc kết hôn với gái điếm không chỉ là một phép ẩn dụ trong lời giảng, mà là “hành động biểu trưng” trong đời thực của chính Ô-sê, nhằm chứng minh tấm lòng nhẫn nại của Thiên Chúa với một dân tộc “phản bội.”
Chúa Giê-su: “Gái điếm sẽ vào Nước Trời trước các ngươi”
Trong Tân Ước, Chúa Giê-su kể một ẩn dụ nổi tiếng về hai người con (Ma-thi-ơ 21:28-32), nhằm đáp trả thắc mắc của các thầy tế lễ và kỳ lão Do Thái về quyền giảng dạy của Ngài. Ẩn dụ có nội dung: một người cha sai hai con trai ra vườn làm việc. Con thứ nhất lúc đầu từ chối, nhưng sau lại đi làm. Con thứ hai nói “vâng” nhưng rốt cuộc không làm. Rồi Chúa hỏi: ai mới thực sự vâng lời cha? Tất nhiên, đó là đứa con thứ nhất. Chúa liên hệ ngay:
Đức Giê-su nói với họ : “Tôi bảo thật các ông : những người thu thuế và những cô gái điếm vào Nước Thiên Chúa trước các ông. Vì ông Gio-an đã đến chỉ đường công chính cho các ông, mà các ông không tin ông ấy ; còn những người thu thuế và những cô gái điếm lại tin. Phần các ông, khi đã thấy vậy rồi, các ông vẫn không chịu hối hận mà tin ông ấy.”
Mt 21,31-32
Đây là một tuyên bố chấn động: Giê-su công nhận gái điếm thuộc tầng lớp “dưới đáy” về mặt luân lý, nhưng đồng thời tôn họ lên trên giới tôn giáo (thầy tế lễ, người Pha-ri-si) – vốn tự cho mình là trong sạch nhưng lại ngoan cố khước từ Tin Mừng. Qua đó, Chúa Giê-su gửi thông điệp mạnh mẽ về sự hoán cải và ơn cứu độ: “Ai ăn năn, tin và làm theo lời Chúa, sẽ được cứu trước.”
Những “người phụ nữ bị gán gái điếm” nhưng không hẳn vậy
Truyền thống Ki-tô Giáo đôi lúc có xu hướng đồng nhất “người phụ nữ tội lỗi” với “gái điếm”, dù Kinh Thánh không xác nhận điều đó. Một số ví dụ:
- Người phụ nữ Sa-ma-ri bên giếng nước (Giăng 4): Bà từng có năm đời chồng và đang sống với người không phải chồng mình. Điều này khiến bà bị cộng đồng dè bỉu, buộc phải đi kín nước vào buổi trưa (tránh ánh mắt dị nghị). Song, Kinh Thánh không nói bà làm nghề bán dâm.
- Người phụ nữ rửa chân Chúa Giê-su (Lu-ca 7:37-39): Bà được gọi là “người đàn bà có tiếng tội lỗi trong thành,” nhưng không có chỗ nào nói bà là gái điếm. Chúa Giê-su tha tội và khen ngợi lòng biết ơn, đức tin của bà.
- Ma-ri Ma-đơ-len (Mary Magdalene): Thế kỷ này, hầu như ai cũng nghe giai thoại Mary Magdalene là “gái điếm được Chúa Giê-su cứu rỗi.” Tuy nhiên, trong các sách Phúc Âm, không một lần nào nói bà hành nghề mại dâm. Quan niệm sai lầm này đến từ bài giảng của Giáo hoàng Grê-gô-ri Cả năm 591 CN, và mãi đến 1969, Giáo hoàng Phao-lô VI mới chính thức điều chỉnh lại.
- Người phụ nữ ngoại tình (Giăng 7:53 – 8:11): Đây là người bị bắt quả tang ngoại tình và bị lôi ra để Chúa Giê-su xét xử. Tuy vậy, Kinh Thánh không hề ghi rằng bà là gái điếm. Sau khi bảo những kẻ “ai vô tội thì ném đá trước,” Chúa Giê-su tha cho bà và khuyên “đừng phạm tội nữa.”
Tương tự, một nhân vật nữ hung ác trong Cựu Ước là Giê-sa-bên (Jezebel) cũng thường được xem như biểu tượng đàn bà “lẳng lơ, dâm loạn.” Thực ra, Kinh Thánh lên án tội ác của Giê-sa-bên về thờ thần ngoại, giết hại tiên tri, chứ không khẳng định rõ ràng bà bán dâm. Vấn đề bà “son phấn lòe loẹt” (2 Các Vua 9:30) có thể là dấu ấn sắc đẹp, nhưng không mặc định bà là gái điếm. Dù vậy, tên “Jezebel” về sau được Kinh Thánh Khải Huyền (2:20-22) dùng để chỉ một phụ nữ dẫn dụ cộng đồng vào tội dâm dục. Một lần nữa, hình tượng Jezebel lại nghiêng về nghĩa bóng “mại dâm tâm linh.”
“Con Điếm Babylon”: Hình ảnh cường điệu về sự bại hoại
Sách Khải Huyền (Revelation) — cuốn cuối của Kinh Thánh, chứa nhiều hình ảnh siêu thực và đáng sợ. Nổi bật trong số đó là người phụ nữ “cưỡi con thú màu đỏ thắm,” trên trán đề chữ “Babylon Vĩ Đại, Mẹ Của Các Gái Điếm và Của Những Điều Ghê Tởm Trên Đất” (Khải Huyền 17:3-5).
Kinh Thánh cho biết những kẻ “phạm tội ngoại tình” với Con Điếm này là “các vua trên đất” (Khải Huyền 18:9). Nàng sống xa hoa, quyền uy, nhưng cuối cùng bị hủy diệt bởi thiên tai và cơn thịnh nộ của Chúa. Dĩ nhiên, câu hỏi ai là “Con Điếm Babylon” suốt bao thế kỷ qua vẫn có nhiều cách giải thích:
- Thành La Mã (và Đế quốc La Mã): Lý do? La Mã có “bảy đồi,” có quyền lực rộng lớn, bức hại các thánh đồ, và chi phối thương mại toàn cầu. Một số người cho rằng Gioan viết ẩn dụ để tránh bị chính quyền La Mã đàn áp thêm.
- Giáo hội Công giáo Rô-ma: Quan điểm của phong trào Kháng Cách (Reformation). Họ cho rằng “Con Điếm Babylon” ám chỉ triều đại Giáo hoàng (Papacy) trong vai “phản Chúa (Antichrist).” Thời ấy, tranh minh họa Kinh Thánh còn vẽ người phụ nữ mang vương miện Giáo hoàng để chỉ trích Công giáo.
- Giê-ru-sa-lem (Jerusalem): Một số học giả hiện đại lại đọc Khải Huyền theo khuôn mẫu Cựu Ước, nơi Jerusalem bị ví như “kẻ ngoại tình phản bội Đức Chúa Trời.” Thành phố này giết các ngôn sứ, thậm chí đóng đinh Chúa Giê-su (Lu-ca 13:33-34). Như lời I-sai-a 1:21 than thở: “Hãy xem, thành trung tín đã trở nên gái điếm biết dường nào!”
Bất luận cách giải thích nào, “Con Điếm Babylon” vẫn là biểu tượng ấn tượng về sự suy đồi tối tăm, lạm dụng quyền lực, cám dỗ các “vua trên đất” và tiếp tay cho tội ác chống lại dân Chúa.
Tóm lược
Từ Cựu Ước đến Tân Ước, hình ảnh “gái điếm” trong Kinh Thánh mang nhiều sắc thái đa dạng, không gói gọn ở khía cạnh tình dục thương mại. Một số nhân vật “gái điếm” được tôn vinh (như Ra-háp), vài người bày mưu trừng phạt kẻ bất công (như Tamar), vài người bỗng trở thành biểu tượng của “ngoại tình tâm linh” (như Gô-me, hay ẩn dụ về Israel thờ thần ngoại), và có người bị gắn mác “đĩ” dù văn bản không hề khẳng định (như Mary Magdalene, người phụ nữ Sa-ma-ri…). Chúa Giê-su cũng xếp gái điếm chung với kẻ thu thuế “tội lỗi,” nhưng nhấn mạnh rằng họ có thể ăn năn và đón nhận ơn cứu độ trước cả những ai cố chấp, kiêu ngạo.
Mại dâm trong Kinh Thánh, vì thế, vừa là một thực trạng xã hội (bao gồm cả mại dâm nữ và nam), vừa là một phép ẩn dụ chỉ sự phản bội đức tin, chạy theo dục vọng và tà thần. Bên cạnh những lời kết án, Kinh Thánh cũng chứa đựng câu chuyện về sự tha thứ và khả năng chuộc lỗi, qua những hình mẫu như Tamar, Ra-háp, hay các phụ nữ được Chúa Giê-su chạm đến. Câu chuyện “Người Đĩ Babylon” còn nhắc nhở về cái giá phải trả cho bất cứ quyền lực xấu xa nào lạm dụng tham vọng, dấn sâu vào “dâm loạn” thuộc cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.
Tóm lại, mại dâm trong Kinh Thánh không phải chỉ là đề tài “chuyện nhạy cảm” mà là một “tấm gương” phản chiếu chuẩn mực đạo đức và tôn giáo thời cổ đại, đồng thời làm nổi bật thông điệp trung tâm của Kinh Thánh: con người luôn có lựa chọn giữa sa ngã hoặc hoán cải; giữa “gái điếm” (với đủ loại ý nghĩa) hoặc “cô dâu trung tín” (biểu trưng cho dân thánh và lòng tin vững bền). Và dẫu mang nhãn “tội lỗi,” nhưng chỉ cần quay đầu về với Chúa, người “gái điếm” vẫn có thể bước vào Nước Trời trước cả những kẻ tự mãn về sự “thánh thiện” của mình.
