Giữa lúc nước Mỹ trẻ trung đang hăm hở mở rộng về phía tây sau Thương vụ Mua lại Louisiana (1803), một chuyến thám hiểm vĩ đại đã được thực hiện nhằm khảo sát trực tiếp vùng đất bao la mới sát nhập này. Đó chính là Cuộc Thám Hiểm Lewis và Clark (1804-1806), do Meriwether Lewis và William Clark dẫn đầu, thường được gọi chung là “Corps of Discovery” (Đội Khám Phá). Mục tiêu trọng yếu của họ: đi dọc sông Missouri, băng qua dãy Rocky Mountains, tiến ra bờ biển Thái Bình Dương, và trở về; qua đó tìm hiểu địa hình, nguồn tài nguyên, cũng như thiết lập cơ sở để khẳng định chủ quyền của Hoa Kỳ tại khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương.
Với quãng đường hơn 8.000 dặm (tương đương 13.000 km), Lewis và Clark đã trải qua hơn hai năm ròng rã, từ 14 tháng 5 năm 1804 đến 23 tháng 9 năm 1806. Chuyến đi không những giúp chính phủ Mỹ hình dung rõ ràng hơn về “lãnh thổ mới”, mà còn củng cố vị thế địa-chính trị của nước Mỹ ở vùng Oregon Country, vốn đang là tâm điểm cạnh tranh giữa nhiều thế lực châu Âu và bản địa. Trong suốt hành trình, họ đã lập khoảng 140 tấm bản đồ chi tiết, phát hiện 178 loài thực vật và 122 loài/sous-loài động vật trước đó chưa từng được người Âu-Mỹ nhận diện. Đồng thời, Corps of Discovery cũng gặp gỡ hơn hai chục bộ tộc bản địa, thiết lập mối quan hệ tương đối tốt với nhiều cộng đồng thổ dân, mở rộng tầm hiểu biết về văn hóa, ngôn ngữ, tập quán ở miền viễn Tây.
2. Bối cảnh & Động cơ thực hiện chuyến thám hiểm
Thomas Jefferson với miền Tây
Tổng thống thứ ba của Hoa Kỳ, Thomas Jefferson, từ lâu đã ấp ủ giấc mơ khám phá miền Tây rộng lớn. Vị trí quan trọng của sông Mississippi và sự hoang sơ bí ẩn của vùng đất vượt sông Missouri khiến ông tưởng tượng về một “đế chế tự do” (empire of liberty) kéo dài đến bờ Thái Bình Dương. Ngay từ những năm 1780, khi cuộc Chiến tranh Cách mạng Mỹ kết thúc, Jefferson đã từng đề nghị anh hùng chiến tranh George Rogers Clark dẫn đầu một chuyến thám hiểm tư nhân đến khu vực này, nhưng không thành công. Niềm khát khao thám hiểm chỉ bùng lên mạnh mẽ hơn khi Jefferson trở thành Tổng thống (1801).
Vào năm 1802, ông bắt đầu lên kế hoạch cụ thể và dự trù ngân sách cho một đoàn thám hiểm chính thức. Tuy ban đầu, mọi chuyện diễn ra trong âm thầm – do Hoa Kỳ chưa kiểm soát vùng đất phía tây sông Mississippi – nhưng sau Thương vụ Mua lại Louisiana (1803), Jefferson càng có lý do để hợp thức hóa dự án. Ông muốn vừa tìm hiểu khoa học, vừa lập bản đồ để khẳng định chủ quyền, đồng thời tìm kiếm tuyến đường thủy xuyên lục địa (tức “Northwest Passage”) nếu có thể. Dù trên danh nghĩa mục tiêu khoa học và nhân học luôn được nêu bật, nhưng mục tiêu hàng đầu lại là “cắm cờ” nước Mỹ càng xa càng tốt, tránh để các cường quốc châu Âu (đặc biệt là Anh, Tây Ban Nha) chiếm lĩnh vùng tây bắc.
Meriwether Lewis và William Clark
Jefferson chọn Meriwether Lewis, 28 tuổi, một sĩ quan gốc Virginia, làm trưởng đoàn. Dù không có nền tảng học vấn quá cao, Lewis từng phục vụ trong cuộc đàn áp “Whiskey Rebellion” năm 1794, được Tổng thống đánh giá là “dũng cảm, thận trọng, quen thuộc với rừng núi và tập tục thổ dân.” Để chuẩn bị, Jefferson gửi Lewis đến Philadelphia học về thiên văn, y khoa, vẽ bản đồ, thực vật học, dẫn đường bằng mặt trăng, v.v. từ các chuyên gia hàng đầu. Trong thời gian này, Lewis mua một con chó Newfoundland tên Seaman, trở thành “thành viên” bốn chân trung thành trong suốt hành trình.
Tuy nhiên, Lewis nhận ra mình cần một cộng sự ngang hàng, đặc biệt có kinh nghiệm chỉ huy quân sự. Anh mời William Clark, 33 tuổi, em trai của George Rogers Clark, làm đồng chỉ huy. Mặc dù Bộ Chiến tranh chỉ cấp cho Clark quân hàm trung úy (thấp hơn “đại úy” của Lewis) vì lý do nguyên tắc “một chỉ huy”, Lewis vẫn luôn coi Clark là “đồng đội ngang hàng”. Clark dày dạn kinh nghiệm trận mạc, am hiểu cách quản lý binh sĩ, vẽ bản đồ giỏi, và cũng quen “cuộc sống sông nước” trên dòng Mississippi. Tính cách trầm ổn, cương nghị của Clark bổ khuyết sự thất thường đôi lúc của Lewis, tạo nên bộ đôi gắn kết hiếm có. Cả hai người đều chăm chỉ ghi chép, mô tả chi tiết cảnh quan, thời tiết, thực vật, động vật, cùng những trải nghiệm lạ thường trên đường đi.
3. Chuẩn bị & Tổ chức “Corps of Discovery”
Khi kế hoạch dần thành hình, Lewis đến kho vũ khí liên bang ở Harper’s Ferry (Virginia) để sắm trang bị, còn Clark đến Kentucky tuyển mộ binh sĩ. Đến cuối năm 1803, lực lượng Corps of Discovery có khoảng 45 người, gồm các sĩ quan, lính thường, tình nguyện viên dân sự, cùng York – một người nô lệ da đen thuộc sở hữu của Clark. Họ tập trung tại Camp Dubois, gần cửa sông Missouri, cách St. Louis 18 dặm (29 km). Mùa đông năm 1803-1804, cả đoàn rèn luyện kỹ năng sinh tồn, gom góp nhu yếu phẩm và chuẩn bị tinh thần cho một hành trình không biết trước các thách thức.
Phương tiện chính yếu là chiếc xuồng lớn keelboat dài 55 foot (khoảng 17 m), do chính Lewis thiết kế, có một cột buồm và sức chứa lớn. Ngoài ra, họ còn dùng hai thuyền pirogue và một số canô nhỏ cho các dòng nước hẹp. Lượng hành trang gồm thực phẩm khô, thuốc men, đồ dệt, dụng cụ thủ công, vũ khí, cùng nhiều “quà tặng” (hạt cườm, lụa, gương, dao nhỏ, thuốc lá…) dự phòng cho việc ngoại giao với thổ dân. Về mặt khoa học, họ mang theo thiết bị đo đạc thiên văn, sổ tay, mực vẽ, nhạc cụ (dùng để giao lưu), v.v.
4. Hành trình đi về phía Tây
Từ Camp Dubois đến Fort Mandan (14/5/1804 – 2/4/1805)
Khởi hành: Ngày 14 tháng 5 năm 1804, Clark dẫn 30 thành viên rời Camp Dubois, ngược sông Missouri. Lewis nhập đoàn gần St. Charles (Missouri), chính thức khởi đầu cuộc hành trình. Hằng ngày, họ dùng sào đẩy (pole), mái chèo (paddle), hoặc kéo xuồng (cordelle) để vượt dòng chảy siết. Trung bình, mỗi ngày đoàn tiến 10-20 dặm (16-32 km). Đến đầu tháng 8, Corps of Discovery dừng chân tại một nơi gọi là Council Bluff (gần Omaha, Nebraska ngày nay) và có cuộc chạm mặt đầu tiên với một nhóm nhỏ thổ dân Oto và Missouri. Lewis trao quà, thông báo đây là lãnh thổ Hoa Kỳ và “Tổng thống” bây giờ là “vị cha mới” của họ. Cuộc gặp gỡ êm đẹp dù còn chút bỡ ngỡ về mặt văn hóa.
Sự cố hy sinh đầu tiên: Ngày 20 tháng 8 năm 1804, gần Sioux City (Iowa), Trung sĩ Charles Floyd qua đời (được cho là do viêm ruột thừa). Anh là thành viên duy nhất của đoàn tử vong trong suốt hành trình. Họ chôn cất Floyd tại một mỏm đồi nay được gọi là “Floyd’s Bluff”.
Cuộc chạm trán với Lakota Sioux: Khi tiến xa hơn lên phía bắc, đoàn đối diện với nhóm Lakota Sioux tỏ ra nghi ngờ ý định người Mỹ. Tình hình căng thẳng suýt dẫn đến xung đột, nhưng nhờ Lewis nhanh trí tặng thuốc lá, thực hiện nghi thức thân thiện, cuối cùng đôi bên tạm hòa. Đoàn tiếp tục vượt qua khu Đại Thảo Nguyên (Great Plains) với những đàn bò rừng bison đông nghẹt, cùng hàng loạt loài thú lạ như gấu xám (grizzly), chó thảo nguyên (prairie dog), linh dương sừng gãy (pronghorn).
Xây dựng Fort Mandan và gặp gỡ Sacagawea: Cuối tháng 10 năm 1804, Corps đến vùng của bộ lạc Mandan, gần Bismarck (North Dakota ngày nay). Do mùa đông sắp tới, Lewis và Clark quyết định dừng chân, dựng đồn Fort Mandan kiên cố bên sông, cách các ngôi làng bản địa không xa. Tại đây, họ giao thương, kết bạn với người Mandan và Hidatsa. Quan trọng hơn, đoàn kết nạp Toussaint Charbonneau – một thợ săn lông thú người Pháp-Canada, cùng vợ anh ta, Sacagawea, một phụ nữ tuổi teen gốc Shoshone. Sacagawea đang mang thai, sau đó sinh con trai Jean Baptiste vào tháng 2 năm 1805. Sự có mặt của một phụ nữ Shoshone trẻ và em bé được Lewis và Clark kỳ vọng sẽ giúp làm dịu thái độ đề phòng của các bộ tộc khác, chứng tỏ đoàn thám hiểm “không phải quân xâm lược.”
Vượt sông & núi: từ Fort Mandan đến dãy Rocky (7/4/1805 – 9/8/1805)
Tách nhóm chuyển đồ về St. Louis: Ngày 7 tháng 4 năm 1805, đoàn chính thức rời Fort Mandan. Một nhóm nhỏ quay về St. Louis bằng chiếc keelboat lớn, mang theo thư từ, mẫu vật (kể cả chó thảo nguyên sống) và báo cáo sơ bộ cho Tổng thống Jefferson. Phần lớn Corps tiếp tục ngược sông Missouri bằng hai thuyền pirogue và sáu canô. Lewis bông đùa trong nhật ký rằng dù “hạm đội” này không hoành tráng như của Columbus hay Captain Cook, nhưng với họ, đó là niềm tự hào lớn lao.
Khám phá Thác Lớn (Great Falls): Dựa vào thông tin từ người Mandan và Hidatsa, họ di chuyển qua North Dakota và Montana ngày nay. Đến đầu tháng 6, đoàn vấp phải ngã ba sông lớn. Phải mất vài ngày trinh sát, Lewis xác định nhánh phía nam là sông Missouri chính, và họ sớm chạm trán Great Falls (tức chuỗi thác nước hùng vĩ). Việc “vượt thác” đòi hỏi cả đoàn phải khiêng tàu thuyền cùng hành lý vòng qua 18 dặm (29 km) địa hình hiểm trở. Công việc nặng nhọc kéo dài ba tuần, lại thêm mưa đá và gấu xám thường xuyên quấy phá. Dẫu vất vả, họ hoàn tất vào đúng 4 tháng 7, và ăn mừng Quốc khánh bằng cách uống hết số rượu còn lại.
Gặp gỡ người Shoshone & Lemhi Pass: Tiếp tục xuôi dòng, cuối tháng 7, cả đoàn đến nơi ba nhánh chính của sông Missouri gặp nhau (Three Forks). Sacagawea nhận ra khung cảnh quen thuộc, chỉ cho biết quê hương bộ tộc Shoshone không xa. Lewis dẫn một nhóm nhỏ đi trinh sát trước. Đến ngày 12 tháng 8, anh vượt đèo Lemhi Pass nằm trên đường phân thủy lục địa (Continental Divide), hy vọng sẽ nhìn thấy một con sông lớn chảy về phía tây. Tuy nhiên, thứ hiện ra trước mắt anh là dãy núi Rocky bạt ngàn, khiến Lewis choáng ngợp và có phần nản chí. May thay, chỉ ít ngày sau, họ hội ngộ một nhóm Shoshone do thủ lĩnh Cameahwait (cũng chính là anh trai Sacagawea) dẫn đầu. Gặp lại người thân, Sacagawea vui mừng; bộ tộc Shoshone tiếp đón nồng hậu, dành cho đoàn ngựa và cử một người dẫn đường tên Old Toby, rành rẽ đường qua núi.
Vượt qua Bitterroots và chạm Thái Bình Dương (cuối 8/1805 – 3/1806)
Gian khổ trên dãy Bitterroot: Cùng Old Toby, Corps băng qua đèo Lemhi và tiến vào dãy Bitterroot. Đây là chặng khắc nghiệt nhất: địa hình dốc đứng, thời tiết lạnh, tuyết rơi thường xuyên. Nguồn lương thực cạn kiệt, nhiều lúc họ phải uống nước tan từ tuyết, giết ngựa làm thức ăn. Clark viết trong nhật ký rằng ông lo bàn chân sẽ tê cóng vì chỉ mang giày da mỏng (moccasins). Sau 11 ngày gian nan, đoàn thoát ra được thung lũng Weippe Prairie, thuộc lãnh thổ bộ tộc Nez Perce.
Đến sông Columbia & nhìn thấy biển: Người Nez Perce tỏ ra thân thiện, giúp cả đoàn đẽo 5 chiếc canô từ gỗ thông. Với hai thổ dân Nez Perce dẫn đường, Corps xuống các sông Clearwater và Snake, rồi tiến tới sông Columbia (16/10/1805). Dòng sông này có ghềnh thác hung dữ, nhưng ai nấy đều phấn chấn, vì biết Columbia chảy thẳng ra Thái Bình Dương. Và quả đúng vậy, ngày 7 tháng 11 năm 1805, Clark hân hoan ghi: “Đã thấy đại dương! O! Vui sướng biết bao… Cách cửa sông Missouri 4.142 dặm.” Bị bão biển cản trở, cả đoàn phải “bỏ phiếu dân chủ” (có cả lá phiếu của Sacagawea và York) quyết định dựng trại trú đông. Cuối cùng, họ dừng tại Fort Clatsop (gần Astoria, Oregon ngày nay) trong mùa đông lạnh giá 1805-1806.
5. Hành trình quay về & kết thúc (3/1806 – 9/1806)
Ngày 23 tháng 3 năm 1806, sau những tháng ngày ẩm ướt và lạnh buốt, Corps rời Fort Clatsop, tặng lại đồn cho tộc người Clatsop bản địa. Họ quay lại lãnh thổ Nez Perce, chờ tuyết tan để vượt Bitterroots lần nữa theo lối Lolo Trail. Gần cuối tháng 6, cả đoàn tách thành hai nhóm:
- Nhóm của Lewis đi về phía bắc, tìm hiểu sông Marias (xem nó có chảy sang Canada không) nhằm mở rộng kiến thức địa lý.
- Nhóm của Clark xuôi xuống phía nam, dọc theo sông Yellowstone.
Ngày 26 tháng 7 năm 1806, nhóm Lewis chạm trán tám chiến binh Blackfoot. Ban đầu đôi bên hòa hảo, cùng cắm trại. Song sáng hôm sau, do người Blackfoot lén lấy ngựa và vũ khí, hai bên xảy ra xô xát. Kết cục, đoàn Lewis bắn chết hai người Blackfoot – vụ đổ máu duy nhất trong suốt chuyến thám hiểm. Sợ bị báo thù, họ tức tốc chạy suốt 24 giờ để cắt đuôi. Trong khi đó, nhóm Clark không gặp sự cố nghiêm trọng. Clark có khắc tên mình lên một khối đá gọi là Pompey’s Pillar (theo biệt danh “Pomp” của con trai Sacagawea).
Ngày 12 tháng 8, hai nhóm hội quân ở cửa sông Yellowstone, rồi xuống lại Mandan. Tại đây, họ tạm biệt Charbonneau, Sacagawea và bé Jean Baptiste, những người chọn ở lại. Tiếp đó, Corps di chuyển nhanh xuống sông Missouri, về tới St. Louis vào ngày 23 tháng 9 năm 1806. Như vậy, sau 2 năm 4 tháng, Corps of Discovery khép lại chuyến hành trình lịch sử, thiết lập tiền đề cho việc “vẽ” bản đồ và hiện diện của người Mỹ trên vùng đất khổng lồ từ sông Mississippi đến bờ Thái Bình Dương.
6. Kết quả & Di sản
Đóng góp khoa học & địa lý
Dù không tìm ra “Northwest Passage” như kỳ vọng (vì nó không tồn tại), Cuộc Thám Hiểm Lewis và Clark đã thành công rực rỡ trong việc phác họa bản đồ và thu thập thông tin về địa hình, hệ động-thực vật, và các cộng đồng thổ dân giữa sông Mississippi và bờ biển Thái Bình Dương. Họ mang về khoảng 140 bản đồ chi tiết, xác định chính xác nhiều nhánh sông, núi, thung lũng. Cộng thêm, hơn 178 loài thực vật và 122 loài/sous-loài động vật được đưa vào danh sách khoa học lần đầu tiên, chẳng hạn như gấu xám Bắc Mỹ, chó thảo nguyên, linh dương sừng gãy, nhiều loại hoa và cây bản địa.
Những ghi chép, mẫu vật, và kinh nghiệm quý báu từ hành trình này tạo tiền đề cho các đoàn thám hiểm kế tiếp tiến xa hơn. Chẳng hạn, những chuyến thám hiểm của Zebulon Pike đến miền Colorado, New Mexico, hay các cuộc khảo sát về sau của chính phủ Mỹ đều chịu ảnh hưởng từ thành tựu của Lewis và Clark.
Mở rộng lãnh thổ & khẳng định chủ quyền
Trong bối cảnh nước Mỹ vừa mua lại Louisiana, chuyến thám hiểm góp phần chính thức “đóng dấu” hiện diện của Hoa Kỳ tại các vùng đất xa xôi. Phần Oregon Country, vốn tranh chấp giữa Anh, Nga và Tây Ban Nha, nay chứng kiến sự xuất hiện của đoàn Mỹ. Nhờ đó, chính phủ Mỹ có cơ sở mạnh mẽ hơn trong việc thương lượng ranh giới và đàm phán quốc tế. Đồng thời, sự nhận thức đầy đủ hơn về tiềm năng lông thú và tài nguyên khiến các công ty, nhà buôn lông thú đổ xô đến miền Tây Bắc.
Về đối nội, Cuộc Thám Hiểm Lewis và Clark truyền cảm hứng cho làn sóng di cư, khai phá, và định cư về phía tây; mở ra lộ trình, góp phần cho “Giấc mơ Mỹ” về một vùng đất trù phú vô tận. Đương nhiên, quá trình này cũng đi kèm những hệ lụy lâu dài với cộng đồng thổ dân, chẳng hạn xung đột đất đai, suy giảm văn hóa bản địa, v.v.
Vận mệnh các thành viên chủ chốt
- Meriwether Lewis: Được thưởng gấp đôi lương và 1.600 mẫu Anh đất, Lewis trở thành Thống đốc Lãnh thổ Louisiana năm 1807. Tuy có công ban hành các luật bước đầu, ông lại bị chỉ trích vì quản lý lỏng lẻo, chậm báo cáo, và vẫn chịu đựng chứng trầm cảm. Ngày 11 tháng 10 năm 1809, Lewis qua đời do vết thương đạn bắn ở đầu và ngực; đến nay các nhà sử học vẫn tranh cãi về việc ông tự sát hay bị ám sát.
- William Clark: Clark được chỉ định làm đặc phái viên phụ trách quan hệ với các bộ tộc da đỏ, rồi làm Thống đốc Lãnh thổ Missouri. Khi Sacagawea mất (năm 1812, có tài liệu nói sớm hơn hoặc muộn hơn), Clark trở thành người giám hộ cho bé Jean Baptiste. Clark sống thêm nhiều năm và qua đời năm 1838, để lại di sản trong cả lĩnh vực hành chính và quan hệ thổ dân.
- Sacagawea: Qua đời (có thể năm 1812) do bệnh tật. Tuy thời gian đi cùng Corps of Discovery không dài, sự góp mặt của cô – một phụ nữ gốc Shoshone trẻ đang nuôi con nhỏ – lại có vai trò biểu tượng quan trọng, thể hiện tính hòa bình của đoàn. Tầm ảnh hưởng của Sacagawea về sau được vinh danh ở nhiều nơi (tượng đài, đồng xu Sacagawea Dollar…).
- York (người nô lệ của Clark): Sau hành trình, York trở về làm nô lệ cho Clark thêm một thời gian. Theo một số tài liệu, York khao khát tự do sau khi góp phần đáng kể vào chuyến thám hiểm, nhưng Clark không chấp nhận ngay. Câu chuyện của York làm nổi bật thân phận nhiều người da đen trong lịch sử mở cõi.
Những ghi chép của Lewis và Clark được Nicholas Biddle xuất bản lần đầu năm 1814 dưới tựa đề History of the Expedition Under the Commands of Captains Lewis and Clark. Tuy nhiên, Biddle lược bớt khá nhiều nội dung khoa học, khiến một phần quan trọng những phát hiện của hai nhà thám hiểm không được công nhận rộng rãi ngay. Phải đến thời gian sau, nhiều nhà nghiên cứu và sử gia mới khôi phục, biên soạn lại đầy đủ các tài liệu gốc, khẳng định vai trò khoa học của Lewis và Clark.
7. Đánh giá & Kết luận
Cuộc Thám Hiểm Lewis và Clark (1804-1806) đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử Hoa Kỳ. Dù động cơ chính mang tính chính trị (củng cố chủ quyền lãnh thổ sau Thương vụ Mua lại Louisiana) và kinh tế (khai phá tài nguyên, thiết lập tuyến thương mại), sự cống hiến khoa học và văn hóa của đoàn thám hiểm là không thể phủ nhận. Họ đã:
- Cung cấp kiến thức địa lý quan trọng về hơn 8.000 dặm đường thủy, núi non và thảo nguyên, vẽ hàng trăm tấm bản đồ chi tiết.
- Ghi nhận và thu thập những loài động-thực vật mới, đóng góp to lớn cho các ngành khoa học tự nhiên.
- Tiếp xúc với hơn hai chục bộ tộc bản địa, học hỏi phong tục, ngôn ngữ, thiết lập quan hệ thường là hòa bình (dù cũng có một số xung đột).
- Tạo tiền đề thúc đẩy chuỗi các cuộc thám hiểm tiếp theo, như của Zebulon Pike, và khơi mào dòng người định cư đi sâu hơn vào miền Tây, dẫn đến sự hình thành nước Mỹ trải dài từ bờ Đại Tây Dương đến Thái Bình Dương.
Bên cạnh đó, chuyến thám hiểm cũng phản ánh các khía cạnh phức tạp trong quá trình “Mỹ hóa” miền Tây: những xung đột lợi ích với thổ dân, tình trạng nô lệ da đen (tiêu biểu là trường hợp York), hay sự thiếu thốn điều kiện bảo trợ cho các cá nhân xuất chúng như Lewis, người phải đấu tranh với bệnh trầm cảm và mất trong hoàn cảnh bí ẩn.
Ngày nay, di sản Lewis và Clark hiện diện qua vô số địa điểm lịch sử, công viên, đài tưởng niệm, lễ hội tái hiện. Nhiều nghiên cứu vẫn tiếp tục được tiến hành xoay quanh vai trò của Sacagawea, đời tư của York, cũng như những đóng góp bị lu mờ trong quá khứ. Tuy nhiên, không ai có thể phủ nhận tầm quan trọng “mở đường” của hành trình này đối với sự trỗi dậy của nước Mỹ như một quốc gia lục địa thống nhất.
Có thể nói, nếu Thương vụ Mua lại Louisiana trao cho Hoa Kỳ một miền đất rộng lớn trên bản đồ, thì Cuộc Thám Hiểm Lewis và Clark chính là bước đầu dấn thân khám phá thực địa, khai mở tiềm năng, đánh dấu khởi nguyên cho một kỷ nguyên bành trướng về phía tây. Hành trình của họ, với đủ mọi khó khăn – gấu xám hung tợn, núi đèo lạnh giá, sông dữ chảy xiết, lương thực cạn kiệt – đã trở thành hình mẫu kinh điển về lòng dũng cảm, tinh thần phiêu lưu và khám phá của người Mỹ. Đồng thời, chuyến đi cũng là minh chứng rõ nét cho mối tương tác đa chiều giữa người Mỹ di cư và các cộng đồng bản địa lâu đời, mở ra một chương vừa hào hùng vừa bi kịch trong lịch sử Hoa Kỳ.
Tài liệu tham khảo
– Các ghi chép gốc của Lewis & Clark (Nicholas Biddle, 1814; các ấn bản sau này).
– Tư liệu, thư tín của Thomas Jefferson về chuyến thám hiểm.
– Nghiên cứu của các nhà sử học: Stephen Ambrose, Gordon Wood, v.v.
– Hồ sơ, báo cáo khoa học về các loài động-thực vật được phát hiện.
– Tổng hợp thông tin từ các bảo tàng, công viên quốc gia (National Park Service) tại Hoa Kỳ.
