Trong Kitô giáo, không ai phủ nhận địa vị cao quý của Mary (thường gọi là Đức Maria trong truyền thống Công giáo) – người được xem là phụ nữ được Thiên Chúa ban ơn đặc biệt hơn hết mọi thời đại. Mặc dù các hệ phái Tin Lành có thể đề cao bà ít hơn so với Công giáo và Chính Thống giáo, Mary vẫn được tất cả các Kitô hữu tôn vinh là mẹ và là cha mẹ sinh học duy nhất của Chúa Giêsu. Trong niềm tin Kitô giáo, điều này có nghĩa rằng Mary từng là nơi ngự trị đầu tiên của Thiên Chúa nhập thể – một “đền thờ sống” cho thần tính.
Tuy người Hồi giáo kịch liệt phản đối nền tảng thần học mà Kitô hữu dùng để tôn sùng Mary, nhưng tôn giáo độc thần lớn thứ hai thế giới này cũng hết sức đề cao bà.
Người phụ nữ duy nhất được nêu đích danh trong Kinh Qur’an
Nhiều phụ nữ được nhắc đến trong Kinh Qur’an, nhưng chỉ có Mary – tiếng Ả Rập gọi là Maryam (cả người Hồi giáo lẫn Kitô giáo nói tiếng Ả Rập đều dùng tên này) – là được nêu tên thật. Các phụ nữ khác xuất hiện trong câu chuyện Hồi giáo thì chỉ được biết tên qua những nguồn khác, như Hadith (tập hợp đồ sộ những lời dạy và việc làm của Tiên tri Muhammad, được biên soạn trong vài thế kỷ đầu của cộng đồng Hồi giáo).
Một lý do quan trọng khiến Mary được nêu danh như vậy là do vai trò đặc biệt của bà: làm mẹ đồng trinh của một trong những vị tiên tri được Hồi giáo tôn kính nhất – Giêsu, hay trong tiếng Ả Rập gọi là Isa. Theo phong tục Ả Rập cổ, tên của một người thường gắn với tên cha, chẳng hạn như Muhammad ibn Abdullah (nghĩa là “Muhammad, con trai của Abdullah”). Nhưng người Hồi giáo tin rằng Giêsu chỉ có duy nhất một cha mẹ về mặt sinh học. Thế nên, khác với mọi nhân vật khác, ông được gọi là Isa ibn Maryam – “Giêsu, con trai của Mary.”
Quá trình thụ thai kỳ diệu của Mary được mô tả thế nào?
Chương thứ ba của Kinh Qur’an ghi lại câu chuyện về việc thụ thai của Mary theo truyền thống Hồi giáo. Vợ của một người tên ‘Imran, mà theo truyền thuyết ngoài Kinh Qur’an có tên là Hannah, đã khấn dâng đứa con mình đang mang để phục vụ Thiên Chúa. Lời hứa này được hiểu như việc bà mong đứa con (ban đầu nghĩ sẽ là con trai) sẽ dâng mình cho việc thờ phượng trong Đền Thờ tại Giêrusalem. Tuy nhiên, trong Kinh Qur’an, nơi thờ phượng này đôi khi được mô tả như một “nhà thờ Hồi giáo” (mosque), chứ không minh định rõ đó có phải Đền Thờ Giêrusalem lịch sử hay không.
Dù Mary là con gái, không thể đảm nhận sứ vụ tư tế thông thường, mẹ bà vẫn dâng bà cho Thiên Chúa, ký thác bà cho vị tư tế. Vị tư tế này, theo Hồi giáo, chính là Zechariah. Người Kitô giáo khi đọc câu chuyện thường liên hệ tới phiên bản Tân Ước, trong đó Zechariah là chồng của Elizabeth – chị họ của Đức Maria. Dù vậy, chi tiết trong hai trình thuật có nhiều điểm khác nhau.
Được dâng hiến cho Đền Thờ và được các thiên thần nuôi dưỡng
Vì muốn bảo vệ đức khiết tịnh, Zechariah cho Mary sống tách biệt trong một căn phòng kín bên trong Đền Thờ. Theo truyền thống Hồi giáo, không ai được vào đó ngoại trừ Zechariah. Kinh Qur’an kể lại rằng mỗi khi Zechariah vào phòng, ông lại thấy Mary đã có sẵn thức ăn, và nguồn lương thực ấy chính là do Thiên Chúa ban phép lạ cung cấp.
Trong Tân Ước, Đức Maria lớn lên ở Nazareth (miền Galilê, phía bắc Giêrusalem), và chỉ sau khi có mang mới đi thăm người chị họ Elizabeth. Nhưng trong phiên bản Hồi giáo, Mary sống thời thơ ấu tại Đền Thờ. Vẫn trong thời gian Mary ở đây, Zechariah đã cầu nguyện xin Thiên Chúa ban cho ông một người con, và Ngài đã nhậm lời.
Khi thuật lại câu chuyện, Kinh Qur’an rất vắn tắt, chỉ đưa ít chi tiết. Điều chắc chắn là bối cảnh và điều kiện sống của Mary trước khi mang thai Giêsu cho thấy bà hoàn toàn cách biệt nam nhân, không thể có chuyện dính dáng đến quan hệ nam nữ.
Mary được minh oan nhờ chính lời nói của hài nhi?
Theo câu chuyện trong Kinh Qur’an, Mary lánh vào hoang mạc để sinh Giêsu, chỉ một mình bà cưu mang và hạ sinh con bên dưới cây chà là, nhờ trái cây chà là mà bà có lương thực sau khi sinh. Khi trở về, bế con trên tay, Mary bị người đời chất vấn về phẩm hạnh. Nhưng Giêsu, trong phép lạ đầu tiên mà Hồi giáo ghi nhận, đã cất tiếng nói ngay khi còn là trẻ sơ sinh để bảo vệ danh dự của mẹ, xưng mình là sứ giả của Thiên Chúa, nhờ đó minh oan cho Mary về sự đồng trinh của bà.
Mary để lại di sản gì trong Hồi giáo?
Nhiều người Hồi giáo tin rằng Mary là người phụ nữ vĩ đại nhất trong lịch sử vì đức tin sâu thẳm và lòng tôn kính Thiên Chúa của bà. Có một đoạn trong Hadith xếp Mary vào một trong bốn phụ nữ ưu tú nhất muôn đời, cả ở thế gian lẫn cõi vĩnh hằng.
Trong Kitô giáo, lòng tôn kính Mary gắn chặt với niềm tin về thiên tính của Giêsu, nhưng theo Hồi giáo, tiên tri Giêsu cương quyết bác bỏ cái nhìn Kitô giáo ấy về chính mình. Về mặt thần học, thật khó tìm được điểm chung giữa Kitô giáo và Hồi giáo trong nguyên do họ cùng tôn kính Mary. Hơn nữa, chi tiết câu chuyện về bà trong mỗi tôn giáo đều có những nét khác biệt lớn. Tuy vậy, cả hai đều nhất trí rằng bà là nhân vật duy nhất vô song trong lịch sử loài người. Điều đáng chú ý hơn cả là cả Hồi giáo và Kitô giáo đều xác nhận việc bà thụ thai không qua quan hệ nam nữ, nghĩa là bà đích thực đã cưu mang con mà không có sự can dự của một người đàn ông.
