Năm 2024 chứng kiến bước ngoặt mới trong cuộc chiến mà Nga phát động chống Ukraine. Ngày 6/8/2024, quân đội Ukraine bất ngờ mở cuộc tấn công vượt biên giới vào tỉnh Kursk của Nga – lần đầu tiên kể từ Thế chiến II, lãnh thổ Nga bị một lực lượng nước ngoài xâm nhập quy mô lớn. Phản ứng của Tổng thống Vladimir Putin rất đáng chú ý: ông to tiếng đổ lỗi phương Tây “đang đánh Nga qua tay người Ukraine”, hằn học chỉ trích Mỹ và châu Âu. Thế nhưng, Putin không đáp trả bằng cách rút bớt nhiều binh sĩ đang đóng ở miền đông Ukraine để “giải phóng” Kursk. Ông dường như coi trọng cuộc chiến tại Ukraine hơn cả việc “mất tạm đất nhà” và chỉ vài tháng sau, Moskva mới đưa vào tỉnh Kursk… lính Triều Tiên để chi viện, lần đầu tiên trong hơn 100 năm Nga chấp nhận quân đội ngoại bang hiện diện trên đất mình.
Động thái đó thể hiện rõ mức độ “gắn bó” của Putin với cuộc chiến Ukraine và, rộng hơn, cuộc đối đầu với phương Tây. Tuy cuộc xung đột nổ ra ban đầu như một cuộc “xâm lược đế quốc” nhằm triệt tiêu nền độc lập của Kiev, mục tiêu sâu xa của Putin là phủ định trật tự châu Âu thời hậu Chiến tranh Lạnh; làm suy yếu ảnh hưởng Hoa Kỳ, và định hình một hệ thống quốc tế mới trong đó Nga được “vinh danh” như một siêu cường lớn mạnh.
Mục tiêu ấy không mới, nhưng cuộc chiến đã khiến Putin “chết dí” trong lập trường cứng rắn, thu hẹp các lựa chọn. Ông đã đưa xã hội, kinh tế, đối ngoại Nga vào trạng thái “tổng động viên” để sẵn sàng chạm trán phương Tây. Và cũng chính vì chấp nhận vị thế “chế độ bất hảo,” Nga lúc này càng thấy không cần kiềm chế.
Sân khấu đã bày ra cho đợt đối đầu với Nga leo thang, bất kể chính quyền Trump sắp tới ở Mỹ có vẻ muốn “bình thường hóa” quan hệ với Moskva. Chiến sự Ukraine đang bất lợi cho Kiev, một phần do viện trợ phương Tây giới hạn, không xứng với tầm quan trọng họ tuyên bố dành cho cuộc chiến. Hậu quả: Nga nhiều khả năng sẽ ra khỏi cuộc chiến với tâm thế “được đà” (emboldened), sẵn sàng tái thiết quân đội rồi tìm kiếm trận “chỉnh đốn lại” trật tự an ninh châu Âu. Trong lúc đó, nếu Trump đổi lấy chấm dứt chiến tranh để giảm trừng phạt với Nga, Moskva càng rảnh tay củng cố sức mạnh cho cuộc chiến kế tiếp. Chẳng những thế, Kremlin còn “gài mìn” khắp châu Âu qua các chiến dịch phá hoại, tăng cường liên minh với các chế độ bất hảo như Iran, Triều Tiên. Ở chiều ngược lại, châu Âu hiện vẫn chỉ cải thiện đôi chút khả năng phòng ngự so với ba năm trước. Nguy cơ một cuộc chiến khác với Nga hiển hiện rõ nếu xung đột Ukraine ngã ngũ theo hướng không ngăn được tham vọng Moskva.
Câu hỏi đặt ra: “Liệu Nga có tiếp tục đe dọa Hoa Kỳ và đồng minh hay không?” – câu trả lời: đương nhiên có, nhưng vấn đề là mức độ nguy hiểm tới đâu và phương Tây phải đầu tư nguồn lực thế nào để kìm hãm. Trung Quốc vẫn là đối thủ số một của Mỹ, nhưng Washington không thể làm ngơ một Nga “ngoan cố và phục thù,” đặc biệt khi nước này có thể đe dọa trực tiếp thành viên NATO ở châu Âu.
Và không chỉ châu Âu, thách thức từ Moskva giờ mang tính toàn cầu. Putin sẵn sàng xâm lược láng giềng, làm rối loạn nền dân chủ nước khác, xé toang các chuẩn mực – và có vẻ đang “thoát tội” hoặc chịu trừng phạt ít ỏi. Điều này tạo tiền lệ cho kẻ khác; Nga cũng nhiệt tình hỗ trợ quốc phòng, công nghệ quân sự cho những “kẻ chống Mỹ,” nhân lên các mối đe dọa từ Trung Quốc, Iran, Triều Tiên…
Vì thế, Mỹ và châu Âu hoặc đầu tư kềm Nga ngay từ bây giờ, hoặc phải trả giá đắt hơn rất nhiều sau này. Đội ngũ của Donald Trump, khi lên nắm quyền, không thể xếp Nga vào thứ hạng “ưu tiên thấp.” Một khi Putin thấy Mỹ thờ ơ, ông sẽ càng “táo bạo và tham vọng” trong trò phá hoại phương Tây, cùng “trục hỗn loạn” (axis of upheaval) mà Nga đang chống lưng. Để chặn viễn cảnh đó, Washington và đồng minh phải giúp Ukraine củng cố thế mạnh trước các cuộc đàm phán kết thúc chiến tranh. Mỹ đúng là cần chú trọng Trung Quốc, nhưng để cạnh tranh hiệu quả với Bắc Kinh, trước hết Washington phải ổn định an ninh châu Âu. Vài năm tới, Mỹ vẫn phải đóng vai chính trong việc đảm bảo an ninh châu lục, đồng thời thúc đẩy châu Âu nâng cao năng lực tự vệ. Chỉ bằng cách đó, phương Tây mới giữ được hòa bình bền vững trước cơn sóng ngầm từ Moskva.
Putin không thể quay lại
Putin hiện thay đổi nước Nga tới mức khó thể đảo ngược, đảm bảo đối đầu phương Tây trở thành “dấu ấn” trong chính sách đối ngoại Nga. Ông ta liên tục nhấn mạnh “cuộc chiến sống còn” với phương Tây nhằm biện minh cho chế độ. Ý tưởng “văn minh Nga” mâu thuẫn triền miên với phương Tây được ông sử dụng để “chính danh” sự cai trị, đặc biệt khi Putin ngày càng dựa vào đàn áp để duy trì quyền lực.
Tất nhiên, bạo lực chính trị có thể giúp nhà độc tài ở lâu trên ghế, nhưng cũng làm họ dễ mắc sai lầm nghiêm trọng. Giới “cận thần” chỉ dám đưa thông tin “ngọt tai,” xã hội căm ghét ngầm càng tăng, vậy chỉ cần một biến cố nhỏ có thể tạo bão lớn. Để tránh rủi ro ấy, Putin tiếp tục gieo rắc luận điệu “Nga đang chiến đấu vì sự sinh tồn trước phương Tây muốn phân rã Nga.”
Trong kinh tế, Putin chuyển hẳn sang “thời chiến.” Ngân sách quốc phòng Nga 2025 lên tới 145 tỉ USD, chiếm 6,3% GDP – cao nhất từ sau sụp đổ Liên Xô, gấp đôi 66 tỉ năm 2021. Có thể chi tiêu thật còn lớn hơn, khoảng 8% GDP, bởi nhiều khoản quốc phòng không công khai. Nếu quy ra sức mua tương đương, con số có thể vượt 200 tỉ USD. Hàng loạt nhà máy Nga tăng ca sản xuất vũ khí; nhân công rời khu vực dân sự sang quốc phòng vì lương cao; binh lính hưởng đãi ngộ lớn. Chiến tranh trở thành kênh “truyền tài sản,” bơm tiền cho các vùng nghèo, tạo cơ hội làm giàu cho giới tinh hoa (và những kẻ muốn ăn chia). Giới tài phiệt đã ổn định, thích nghi để hưởng lợi từ guồng máy “thời chiến.”
Khó mà đòi Putin “tháo ngược” mô hình này sau khi ngừng bắn. Tương tự thời Stalin, sau Thế chiến II, Liên Xô mau chóng nói về “kế hoạch 5 năm mới” để chuẩn bị “chiến tranh không tránh khỏi.” Nga bây giờ cũng thế, vừa xây xong nền kinh tế kiểu quân phiệt, Putin sẽ không dại gì từ bỏ, đặc biệt khi lợi ích đan cài rất lớn.
Về đối ngoại, Moskva buộc phải quay lưng với phương Tây, tìm cơ hội ở nơi khác. Họ thúc đẩy hợp tác với Trung Quốc, Iran, Triều Tiên, vừa để có đầu ra kinh tế, vừa huy động hỗ trợ quốc phòng. Mối quan hệ này không đơn thuần “đối tác tạm bợ,” mà giúp Nga vững hơn trong cuộc tranh đấu lâu dài với phương Tây. Chẳng những tránh được cô lập, Nga còn có thêm “đồng bọn” để làm phương Tây mệt mỏi. Chính quyền Putin không còn do dự hay “sợ quá phụ thuộc” vào Bắc Kinh như trước, cũng mặc kệ tiếng xì xào về quan hệ với Bình Nhưỡng. Đó là chiến lược mới, sẽ không biến mất ngay cả khi kết thúc chiến sự tại Ukraine.
Nga sẽ không ngững tái vũ trang
Quân sự Nga cũng là mối đe dọa lâu bền. Câu hỏi không phải “có tái thiết hay không,” mà là “khi nào.” Dù sớm muộn họ không thể duy trì mức chi “thời chiến,” chi cho quốc phòng vẫn còn rất lớn. Trước chiến tranh, quân đội Nga nhỏ gọn nhưng cơ động; bây giờ, một bài học Nga rút ra là cần quân số lớn, đủ thay thế tổn thất, “một đội quân kiểu Xô-viết.” Thực tế, quân đội vẫn chưa lột xác xong: trước 2022, họ đã pha trộn trang thiết bị hiện đại lẫn mô hình Xô-viết; về sau, họ sẽ duy trì khung quân khổng lồ, sẵn sàng huy động lớn khi cần.
Tái thiết quân đội cũng gồm năng lực tổ chức chiến tranh quy mô. Quân đội Nga thể hiện họ biết học hỏi, triển khai drone, tác chiến điện tử, dùng vũ khí tầm xa hiệu quả hơn. Dù “xuất phát kém,” Moscow vẫn trụ được, chịu đựng mức tổn thất cao.
Dĩ nhiên, họ gặp không ít trở ngại: công nghiệp quốc phòng giới hạn, thiếu lao động tay nghề, cấm vận xuất khẩu công nghệ từ phương Tây… Nga đã tăng sản lượng tên lửa, đạn, drone, có “dây chuyền sửa chữa” máy móc thời Liên Xô, “kho dự trữ” cũ. Nhưng trang thiết bị mới không dễ sản xuất ồ ạt. Dẫu sao, chúng ta khó mong quân đội Nga “bị xóa sổ” hoặc “mất sức đe dọa” trong dài hạn.
Tới đây, viễn cảnh châu Âu đối mặt quân đội Nga tái thiết sau vài năm rất đáng ngại, đặc biệt khi châu Âu vẫn chưa sẵn sàng. Hệ thống công nghiệp quốc phòng châu lục còn manh mún, kho vũ khí hao hụt do viện trợ Ukraine, trong khi khát vọng “chuyển mình” không lớn. Nhiều nước chưa đạt 2% GDP cho quốc phòng (theo cam kết NATO), các “ông lớn” như Ý, Tây Ban Nha chi tiêu “chần chừ.” Năng lực “tự xử” khi Mỹ bận rộn châu Á còn xa vời. Họ không có sẵn đủ cơ chế chung về chỉ huy, lực lượng hỗ trợ… Vì thế, châu Âu vẫn phải dựa Washington dù chính quyền Mỹ muốn họ chia sẻ gánh nặng.
Nguy cơ xung đột mới
Hiện Moskva đã khởi động “chiến tranh ngầm” ở châu Âu: khủng bố kho vũ khí tại Đức, Anh; phá hệ thống nước sạch ở Phần Lan; dụ dân di cư sang biên giới Ba Lan, Phần Lan; hạ tầng đường sắt ở Czech, Thụy Điển; ám sát gián điệp phản bội tại Tây Ban Nha… Tất cả nhằm răn đe châu Âu vì hỗ trợ Kiev. Ngay cả khi chiến trường Ukraine “lắng,” Nga sẽ không ngừng “các tiểu xung đột” với mục tiêu làm suy yếu và chia rẽ phương Tây, khiến người dân chán nản áp lực kinh tế. Kèm theo răn đe hạt nhân (đã hạ ngưỡng sử dụng), mong phương Tây run sợ.
Quân đội Nga hiện chưa đủ sức đụng trực diện NATO. Họ sẽ cấu rỉa, chờ vài năm tái trang bị. Nếu Mỹ “bận” với Trung Quốc ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, Nga có thể tính “ra tay” với một nước trên sườn đông NATO. Họ cờ bạc hy vọng Mỹ sẽ không can thiệp, còn châu Âu không đủ sức thắng. Khi ấy, nước Nga hung hăng có thể “quất thẳng” một thành viên NATO, và “đánh đố” khối liên minh hành động.
Càng nguy hiểm hơn ở chỗ: Putin đã nhiều lần tính sai, như chuyện tưởng “nuốt chửng Ukraine” nhanh chóng. Lãnh đạo độc tài cá nhân như Putin dễ mắc sai lầm, vì bưng bít thông tin. Tình hình Ukraine cho thấy, ngay cả khi thua cuối cùng, Nga vẫn phá hủy phần lớn hạ tầng, sát hại hàng loạt. Trước viễn cảnh “không thể tin cậy,” NATO càng phải ngăn Nga manh động. Chỉ việc “tự tin” mình đủ sức thắng về lâu dài không đủ, bởi cái giá phải trả (với vùng bị xâm lược) quá tàn khốc.
Khi Nga là rắc rối toàn cầu
Dù trọng tâm xung đột ở châu Âu, vấn đề “Nga” mang tính toàn cầu. Từ khi xâm lược Ukraine, Nga không bị cô lập như dự đoán, họ lách cấm vận và tham gia BRICS mạnh mẽ, được nhiều lãnh đạo thế giới hưởng ứng. Hình ảnh Nga “dám chơi” và “có vẻ thoát tội” có thể khuyến khích kẻ khác. Trung Quốc tất nhiên có tính toán riêng về Đài Loan, nhưng sẽ quan sát cách phương Tây xử Nga ra sao, rút bài học. Bọn khủng bố, độc tài nơi khác cũng học cách Nga khủng bố châu Âu.
Moscow còn trực tiếp cấp sức mạnh cho kẻ muốn chống phương Tây. Nga hỗ trợ các chế độ độc tài vùng Sahel (châu Phi), dẫn đến chuỗi đảo chính ở Mali (2021), Burkina Faso (2022), Niger (2023), đẩy Pháp, Mỹ rút khỏi căn cứ, tổn thương lợi ích phương Tây. Họ bơm vũ khí cho Sudan, làm nội chiến thêm căng. Cung cấp cho nhóm Houthi ở Yemen tấn công tàu ở Hồng Hải, phóng tên lửa qua Israel. Từng vụ riêng lẻ có thể nhỏ, nhưng cộng lại khiến Mỹ, châu Âu đau đầu, đặc biệt khi Nga có thể tăng nguồn lực sau khi rảnh tay tại Ukraine.
Ai đó hy vọng Trung Quốc “kiềm chế” Nga vì lo ngại bất ổn thương mại, nhưng Bắc Kinh đâu can thiệp Nga ủng hộ Houthi, hoặc dùng lính Triều Tiên. Trái lại, Trung Quốc hưởng lợi từ việc Nga quậy. Họ mặc Nga gây hỗn loạn để mình “đi lên.” Vậy muốn cản Nga, chỉ có phương Tây phải ra tay.
Trục hỗn loạn
Nga còn chung sức với Trung Quốc, Iran, Triều Tiên, tạo nên “trục hỗn loạn” (axis of upheaval). Vốn dĩ Iran, Triều Tiên… đã căm Mỹ từ lâu; giờ Nga đẩy mạnh cấp vũ khí, chia sẻ công nghệ tên lửa, hạt nhân, “liên minh tay bốn” này có thể phá hoại bất ngờ. Lãnh đạo bốn nước đều là loại “độc tài cá nhân,” sẵn sàng làm càn. Thêm Nga hết sợ “mất danh tiếng,” họ càng tự do hỗ trợ lẫn nhau, bất chấp rủi ro.
- Trung Quốc – Nga: quan hệ quân sự thắt chặt chưa từng có, Nga vừa chuyển giao công nghệ tàu ngầm tĩnh lặng, rất nhạy cảm. Nếu TQ có tàu ngầm khó bị dò, cán cân Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương bị xô lệch, khuyến khích Bắc Kinh hành động đối với Đài Loan hay khu vực khác.
- Iran – Nga: trước đây khá đề phòng nhau, nhưng gần đây rất gắn bó. Nga “vá” lỗ hổng quốc tế cho Iran, hỗ trợ tên lửa, máy bay… Iran thì chia lửa ở Syria, Houthi… Tương lai, nếu Iran hướng tới vũ khí hạt nhân, Nga có thể giúp trực tiếp (về kỹ thuật) hoặc che chắn ngoại giao, nguy cơ toàn Trung Đông chạy đua hạt nhân.
- Triều Tiên – Nga: Kim Jong Un đòi công nghệ hiện đại (tên lửa, động cơ tàu ngầm) đổi lấy lính, đạn cung cấp cho Moskva. Triều Tiên cũng sẽ “học hỏi” thực chiến tại Ukraine. Hai nước ký Hiệp ước “đối tác chiến lược toàn diện,” hứa hỗ trợ quân sự khi bị tấn công. Nguy cơ bán đảo Triều Tiên càng thêm căng.
Nếu phương Tây “chìa tay hòa hoãn” với Nga, hy vọng “kéo Moskva xa TQ, Iran, Triều Tiên” thì rất ảo tưởng. Tại sao? Nga cần họ để chống phương Tây, còn Putin đã định hướng “trục bất hảo” rồi; Mỹ nhượng bộ càng làm Nga mạnh hơn, tiếp sức cho nhóm này “đồng tâm” phá Mỹ.
Bài toán cho phương Tây
Nga có thể sẽ không dừng ở Ukraine. Lơ là bây giờ chỉ khiến chi phí đẩy lùi Nga sau này lớn hơn. Dù Nga là cường quốc suy yếu, họ vẫn đủ khả năng khởi chiến ở châu Âu. Đầu tư cho phòng vệ cần nhiều năm (quốc phòng, công nghiệp), nên Washington – châu Âu phải làm ngay từ hôm nay, thay vì chờ đến lúc Nga tấn công. Ở châu Âu, vốn dĩ công nghiệp quốc phòng ì ạch, nhiều nước vẫn chưa chạy hết công suất. Họ vừa phải hỗ trợ Ukraine, vừa bù kho đạn, lại muốn tăng lực so với trước 2022 – nhiệm vụ quá nặng. Nếu không nỗ lực, họ lại sẽ lao đao khi Nga tung đòn tiếp theo.
Mỹ cũng khó chia tay châu Âu do còn bận “xử” Trung Quốc. Nhưng để xoay trục sang châu Á, Washington ít nhất phải khóa chặt được an ninh châu Âu. Không thể “bàn giao” châu Âu cho một lục địa mà sức phòng thủ chưa đủ. Quay lưng quá sớm, Nga sẽ thấy cơ hội ra tay.
Trình tự ưu tiên là quan trọng. Chính quyền Trump sẽ phải giải quyết dứt điểm Ukraine trước. Giúp Kiev đạt một kết cục thuận lợi là cách rõ ràng nhất để giảm tham vọng Nga và trục hỗn loạn đi kèm. Và phải ràng buộc bằng chiến lược kềm Nga lâu dài. NATO nên hủy bỏ “Đạo luật Sáng lập 1997 với Nga” (giới hạn triển khai thường trực gần Nga), triển khai quân số mạnh ở sườn đông. Các nước nên nâng mục tiêu chi tiêu quốc phòng, sẵn sàng hỗ trợ Ukraine xây ngành công nghiệp quốc phòng, duy trì lệnh trừng phạt Nga ít nhất khi Putin còn cầm quyền. Biện pháp này không chấm dứt đối đầu, song làm giảm đáng kể năng lực gây chiến của Nga.
Mặt khác, Mỹ cần duy trì vai trò “chủ lực an ninh” ở châu Âu, đồng thời thúc ép châu Âu “tự lực phòng vệ” hơn. Rồi dần dần, Washington có thể rảnh tay tập trung Trung Quốc. Nhưng đừng cắt giảm lực lượng vội – nếu không, Nga nghĩ Mỹ buông tay, liều mình đánh lớn.
Căng thẳng với Nga khó kết thúc “êm đẹp.” Tinh thần chủ nghĩa đế quốc, phục thù của họ còn đó. Ngay cả khi Ukraine ký armistice, thiếu đảm bảo an ninh cho Kiev, Nga vẫn sẽ đánh lại. Bỏ mặc Nga cũng giống việc để “khối u” âm ỉ, cuối cùng chi phí xử lý còn lớn hơn nhiều. Tốt hơn hết, phương Tây phải quyết liệt ngay, để ngăn một cuộc chiến tồi tệ hơn về sau.
Tóm lược
- Putin “bám chặt” cuộc chiến: Ông đã biến kinh tế, xã hội Nga thành “chế độ thời chiến,” kiểm soát chặt trong nước, sẵn sàng tấn công phương Tây vì tin rằng mình đấu “sống còn.”
- Nga đang “tái cấu trúc” quân đội: Học hỏi từ thất bại ban đầu, họ sẽ duy trì quân quy mô lớn hơn, đầu tư vũ khí. Tuy cũ – mới lẫn lộn, nhưng đủ sức đe dọa nghiêm trọng cho châu Âu và hơn thế nữa.
- Châu Âu chưa sẵn sàng: Chưa tái vũ trang đủ, kho vũ khí cạn vì chuyển cho Ukraine, nhiều nước chưa nâng chi tiêu quốc phòng, còn phụ thuộc Mỹ.
- Mỹ bị “kẹt” giữa ưu tiên châu Á – Trung Quốc và “kềm Nga” ở châu Âu. Muốn rảnh tay, phải đảm bảo châu Âu tự lo hơn, nhưng hiện chưa đủ năng lực.
- Nga “khuấy đảo” toàn cầu: Từ châu Phi (Sahel), Trung Đông (Iran, Syria, Yemen), hỗ trợ Triều Tiên, Iran, Trung Quốc. Kẻ thù của Mỹ hưởng lợi, tạo “trục hỗn loạn.”
- Muốn “deal” với Nga để yên chuyện Ukraine là ảo tưởng. Dù được nhượng bộ, Nga cũng không từ bỏ “tầm nhìn” đối đầu phương Tây. Họ càng mạnh hơn để ủng hộ Iran, Triều Tiên, TQ…
- Cần hành động ngay: Giúp Ukraine có vị thế tốt, kéo châu Âu tăng năng lực quốc phòng, giữ trừng phạt Nga, triển khai quân ở sườn đông NATO, sẵn sàng ngăn xung đột mới.
Kết luận
Putin đã vượt điểm không thể quay lại: Nga “bất hảo” trở thành thực tế dài hạn. Trận chiến Ukraine và toàn bộ đối đầu với phương Tây chỉ là “chương mở đầu.” Bên kia, châu Âu chưa sẵn sàng, Mỹ thì bị thu hút bởi thách thức Trung Quốc. Trong khi đó, Nga cùng “trục hỗn loạn” (Trung Quốc, Iran, Triều Tiên) đang mạnh dạn bành trướng, khuấy động khắp nơi.
Washington và đồng minh không thể hạ thấp ưu tiên “kiềm Nga,” nếu không, chi phí sẽ gấp bội khi cục diện trở nên tồi tệ hơn. Đồng thời, muốn dồn sức “đối đầu Trung Quốc,” Mỹ cần dứt điểm “dọn” gọn ở châu Âu, trao cho Ukraine, NATO một an ninh vững chắc. Để làm được, phải đầu tư lâu dài: hỗ trợ Kiev, ép châu Âu tăng thực lực, giữ căng ép lên Moskva.
Đó là con đường duy nhất để khi Putin – hay người kế nhiệm – tính phiêu lưu quân sự, họ sẽ hiểu hậu quả. Ngay bây giờ, bất kỳ sự mềm mỏng, lơ là nào cũng chỉ khuyến khích Nga táo bạo hơn, hình thành những liên minh độc hại hơn, từ đó đe dọa trật tự châu Âu và thế giới. Phòng ngừa trước, chấp nhận tốn kém lúc này, phương Tây mới hy vọng ngăn chặn một cuộc khủng hoảng chiến tranh đẫm máu sau này.
