Mỗi sớm mai, khi mặt trời nhô lên từ phía đông, người Ai Cập cổ đại không chỉ thấy đó là bình minh — họ thấy chiến thắng. Vì trong niềm tin của họ, vị thần mặt trời Ra đã một lần nữa vượt qua bóng tối của đêm, đánh bại kẻ thù truyền kiếp: Apophis – con rắn khổng lồ đến từ cõi hỗn mang.
Ra và hành trình giữa trời – địa ngục
Người Ai Cập hình dung mặt trời là chiếc thuyền của thần Ra, chèo từ đông sang tây qua bầu trời ban ngày. Nhưng khi hoàng hôn buông xuống, chiếc thuyền ấy lại đi vào thế giới ngầm – nơi Apophis ẩn nấp, chực chờ nuốt chửng ánh sáng.
Mỗi đêm là một trận chiến. Trên con thuyền mặt trời có các vị thần, những linh hồn đã được phán xét và cả vị thần Set – người từng bị xem là hiện thân của hỗn loạn – nay trở thành chiến binh chống lại chính sự hỗn loạn ấy.
Người dân Ai Cập không đứng ngoài. Họ làm lễ, vẽ hình con rắn bằng sáp, rồi đâm, giẫm, thiêu đốt – tin rằng hành động của mình sẽ giúp các thần đánh bại Apophis. Sự sống ngày mai phụ thuộc vào lòng tin và hành động hôm nay.
Apophis – kẻ thù không được thờ phụng
Khác với các vị thần khác, Apophis không bao giờ có đền thờ hay tín đồ. Hắn không đại diện cho mùa màng, sông ngòi hay bầu trời. Hắn là hiện thân của cái chết, hỗn loạn, đêm tối và quên lãng. Hắn không cần được yêu quý – chỉ cần bị sợ hãi.
Một số thần thoại cho rằng Apophis vốn tồn tại từ thuở hư vô, trước cả khi thế giới được tạo dựng. Khi Ra thắp sáng bầu trời lần đầu tiên, Apophis nổi giận vì trật tự và lưỡng cực – ngày và đêm, sống và chết – đã phá vỡ sự thống nhất mù mịt ban đầu. Với hắn, ánh sáng là tội lỗi. Và giấc mơ lớn nhất của hắn là nuốt gọn mặt trời, để thế giới quay về bóng tối nguyên thủy.
Cuộc chiến không bao giờ dứt
Dù bị chém, bị thiêu, bị trói bằng lưới thần, Apophis luôn sống lại mỗi đêm. Hắn là hiện thân của cái ác bất tử – có thể bị đánh bại, nhưng không thể bị tiêu diệt. Mỗi đêm, các vị thần như Isis, Neith, Serket lại phải chặn hắn lại. Mỗi sáng, khi mặt trời mọc, đó là dấu hiệu rằng các vị thần – và cả con người – lại chiến thắng một lần nữa.
Trong các đền thờ, trước khi bình minh ló dạng, các tư tế Ai Cập làm nghi thức “Thắp lửa” – tượng trưng cho lần mặt trời đầu tiên được tạo ra. Sau đó là “Mở then cửa thánh” – đánh thức vị thần nội điện để tham gia vào cuộc chiến đêm. Tất cả những nghi lễ ấy là để đẩy lùi Apophis, kéo mặt trời trở lại.
Bài Liên Quan
Cuộc chiến giữa trật tự và hỗn loạn
Apophis không chỉ là kẻ thù của Ra – hắn là đối trọng của mọi thứ người Ai Cập tin tưởng. Trong một xã hội coi trọng danh tính, tự do cá nhân và linh hồn bất diệt, Apophis đại diện cho cái không tên, sự tan biến, sự xóa nhòa.
Người Ai Cập không chỉ tin mặt trời là thần linh – họ tin rằng họ đóng vai trò trong việc giữ cho mặt trời tiếp tục mọc. Mỗi nghi lễ, mỗi lời cầu nguyện, mỗi hình nộm rắn bị thiêu đốt đều là một hành động bảo vệ sự sống.
Apophis – cái ác không bao giờ ngủ quên
Ngay cả khi Ai Cập bị La Mã đô hộ, những nghi lễ chống lại Apophis vẫn tiếp tục. Người ta tin rằng nếu không làm, mặt trời có thể không trở lại.
Và rồi, khi Kitô giáo lên ngôi, hình ảnh Apophis không biến mất. Hắn được hợp nhất với các hình tượng khác như Set, và dần trở thành nguyên mẫu cho quỷ dữ – Satan – trong văn hóa mới.
Nhưng dù là dưới tên gọi nào, Apophis vẫn là biểu tượng của một điều: rằng cái ác luôn rình rập, bóng tối luôn chực chờ, và ánh sáng – nếu muốn tồn tại – phải được gìn giữ mỗi ngày, bởi cả thần linh lẫn con người.
