Lịch Sử Hoa Kỳ

Tổng thống James Madison, một học giả

James Madison là người đã đưa nước Mỹ vượt qua cuộc chiến trang 1812 với Anh, và đoàn kết nhân dân Mỹ thành một khối thống nhất.

James Madison là đời tổng thống Mỹ thứ 4, kế nhiệm tổng thống Thomas Jefferson. Hai nhiệm kỳ của ông ghi dấu bởi cuộc chiến tranh 1812 với nước Anh, mà hầu hết người Mỹ xem là một chiến thắng, và các xung đột với người da đỏ bản địa. Ông mở ra một thời kỳ gọi là Kỷ nguyên cảm hứng (Era of Good feeling) trong lịch sử Mỹ.

James Madison đắc cử năm 1808. Ông là một người có năng lực, phục vụ được hai nhiệm kỳ. Nhưng hầu hết người Mỹ không nhớ nhiều về ông như một tổng thống, thay vì đó, họ nhớ tới những công trình ông đã làm trước khi trở thành tổng thống.

Sau Cuộc Cách Mạng mà kết quả là Mỹ thoát khỏi ách thuộc địa đối với Anh quốc. Madison đề nghị rằng nước Mỹ cần phải có một chính quyền trung ương mạnh mẽ.

Tầm nhìn của Madison về một nhà nước tam quyền phân lập với ba nhánh lập pháp, tư pháp, và hành pháp, đã trở thành nền tảng cho Hiến pháp Hoa Kỳ mà nước Mỹ vẫn còn sử dụng cho tới ngày nay.

Madison thuyết phục cử tri chấp nhận Hiến pháp đề xuất. Ông giải thích cách một hệ thống sẽ kiểm soát và cân bằng chính nó, một hệ thống như thế sẽ ngăn chặn được một chính phủ độc tài nắm quá nhiều quyền lực.

Và, khi cử tri yêu cầu phải tăng cường bảo vệ tự do cá nhân thì Madison viết các tu chính án mà sau này được gọi là Đạo luật nhân quyền.

Với những đóng góp nổi bật ấy, người ta gọi Madison là “Người cha của Hiến pháp”.

Đệ nhất phu nhất Dolley Madison

Madison không có ngoại hình như hầu hết các chính khách. Ông thấp, giọng nói nhỏ, và tuổi thơ thường xuyên đau ốm.

Ông lớn lên trong một gia đình giàu có tại Virginia. Ông thích đọc sách, và thích nghiên cứu. Trường đại học mà ông theo học về sau là trường Đại học Princeton tại New Jersey.

Khi cuộc Cách Mạng bùng nổ, trí tuệ và kiến thức của Madison, cũng như của cải gia đình, đã giúp ông tham gia vào những cuộc tranh luận về sự độc lập.

Madison cũng nắm giữ nhiều chức vụ của chính quyền Mỹ non trẻ mà ông đã góp phần kiến tạo, chẳng hạn như thư ký chính phủ cho tổng thống Thomas Jefferson.

Đời tư của Madison không có gì nổi bật. Nhiều người ngạc nhiên khi ông cưới một góa phụ trẻ tên là Dolley Payne Todd. Bà khi đó 26 tuổi, còn ông 43. Đôi vợ chồng không có con, nhưng họ cùng nhau nuôi dạy đứa con riêng của bà.

Nhiều câu chuyện kể rằng hai người sống rất hạnh phúc, bất kể tính cách có nhiều khác biệt. Dolley Madison rất năng động, ấm áp, và hòa đồng. Bà thích tổ chức tiệc tùng, và khách khứa cũng thích tham dự các bữa tiệc của bà.

Đệ nhất phu nhân Dolley Madison
Đệ nhất phu nhân Dolley Madison

Sử gia Catherine Allgor chép rằng Dolley Madison thường ăn mặc rất cầu kỳ – bà còn đội cả mũ không vành, điểm trang với những chiếc lông công. Những cuộc vui hàng tuần của bà tại nhà tổng thống thường rất đông khách khứa đến nỗi người ta phải dùng từ “một đám lúc nhúc” để gọi họ.

Tuy là đệ nhất phu nhân, nhưng Dolley Madison không đồng ý với chồng trong việc phân tách rạch ròi các quyền lực. Bà mời một số quan chức từ nhiều thành phần chính phủ đến dự tiệc, và mời cả những người ở các phe đối lập.

Allgor nói rằng bà Dolley Madison đã thành công trong việc biến tư dinh tổng thống thành biểu tượng đoàn kết và vui thú. Bà là một trong những đệ nhất phu nhân đáng yêu nhất trong lịch sử nước Mỹ. 

Nhưng sự nổi tiếng của vợ không giúp Madison tránh được sự khó khăn trong chức vụ tổng thống. 

Xung đột ngoại giao và nội bộ

Trong nhiệm kỳ thứ nhất của ông, nước Mỹ phải đối mặt với những mối quan hệ căng thẳng gia tăng với Anh. Madison đã buộc tội Anh can thiệp và thương mại quốc tế và bắt giữ các thủy thủ Mỹ.

Đồng thời, những người định cư Âu-Mỹ đã đổ tội cho Anh giúp đỡ các bộ tộc da đỏ bản địa chống lại họ. Nhưng, chính những người nhập cư mới là bên đã vi phạm các hiệp ước giữa chính quyền Mỹ và người da đỏ bản địa. Năm 1811, các chiến binh da đỏ tấn công binh lính Mỹ trong trận chiến Tippecanoe, nằm ở bang Indiana ngày nay. Một tướng Mỹ tên là William Henry Harrison đã chỉ huy binh lính chống trả. Kết quả không rõ ràng, nhưng Harrison tuyên bố chiến thắng.

Năm sau, Madison đề nghị tuyên chiến với Anh. Quốc hội phê chuẩn. Chiến tranh bùng nổ năm 1812.

Gouverneur Morris ký Hiến pháp trước mặt Goerge Washington. James Madison ngồi bên dưới, người thứ hai từ trái qua

Cuộc chiến 1812

Trong phần lớn thời gian cuộc chiến, các lực lượng Mỹ đều thất bại.

Nhưng năm 1813, họ giành hai chiến thắng quan trọng tại Canada. Họ chiếm và thiêu rụi thành phố York, nằm ở Toronto.

Tướng Harrison có thêm một trận đánh oanh liệt khác với các chiến binh da đỏ trong Trận Thames. Người da đỏ bản địa đại bại. Thủ lĩnh liên minh các bộ lạc, Tecumseh, tử trận do thương tích.

Thất bại ấy đã chấm dứt phần lớn các cố gắng của các bộ tộc da đỏ miền đông nhằm đẩy lùi những người định cư da trắng.

Năm 1814, cuộc chiến xoay chiều. Binh lính Anh chiếm được thủ đô Washington D.C.

Madison đã rời phủ tổng thống trước đó để gặp các tướng lĩnh ở mặt trận. Dolley Madison thì ở lại. Nhưng khi biết rằng người Anh đang mau chóng áp sát, bà đã hành động. Bà ra lệnh cho những người hầu, cũng như cho một người nô lệ tên Paul Jennings mới 15 tuổi, là hãy tháo bức tranh của tổng thống George Washington xuống. Những người hầu, người nô lệ, và đệ nhất phu nhân, cùng với bức tranh, tất cả đào thoát an toàn.

Chỉ huy lực lượng Anh phái một toán lính tới điện Capitol để phóng hỏa đốt nó. Sau đó, họ đến dinh tổng thống. Họ tìm thấy một chiếc bàn dùng ăn tối. Tướng lĩnh Anh dừng lại uống mừng vị tổng thống, trước khi phóng hỏa đốt nhà.

Khi Washington D.C bùng cháy, các sĩ quan Mỹ và Anh ngồi lại đàm phán với nhau trong hòa bình.

Lính Anh phóng hỏa Washington DC, 24/08/1814
Lính Anh phóng hỏa Washington DC, 24/08/1814

Nhưng trên đất Mỹ vẫn còn nhiều nơi đang đánh nhau kịch liệt. Tướng Andrew Jackson dẫn một đám tàn quân chống chọi với cuộc tấn công của Anh tại New Orleans, Louisiana. Cơn mưa đạn của người Mỹ chết chóc tới nỗi chỉ một lính Anh duy nhất tiếp cận được phòng tuyến của Mỹ.

Khi người Anh cuối cùng rút lui, họ để lại phía sau 2000 người chết và bị thương. Năm trăm lính Anh khác bị bắt.

Chỉ có 13 người Mỹ bị giết.

Trận New Orleans được xem là một chiến thắng vĩ đại đối với người Mỹ. Nhưng nó không mấy quan trọng và cần thiết. Trận chiến đã kết thúc, trước đó hai tuần.

Di sản của tổng thống James Madison

Cuộc chiến 1812 gần như làm nước Mỹ khánh kiệt, và tổn thất hàng vạn sinh mạng binh lính. Cuộc chiến đã quét sạch người da đỏ bản địa, tạo cơ hội cho hàng ngàn nô lệ mua được tự do bằng cách phục vụ trong quân đội Anh. Nhưng nó không cải thiện đời sống của hơn 1 triệu nô lệ khác tại Mỹ thời điểm ấy.

Tuy vậy, cuộc chiến đã đoàn kết cả nước lại với nhau.

Albert Gallatin, thư ký ngân khố của tổng thống Madison, nói rằng người ta cảm thấy “mình là người Mỹ” nhiều hơn sau khi cuộc chiến qua đi. Họ cùng nhau hành động như một dân tộc.

Bài hát The Star-Spangled Banner – Sao sáng ngọn cờ được viết trong cuộc chiến này, về về sau trở thành quốc ca của Mỹ.

Hầu hết mọi người đều tin rằng nước Mỹ đã chiến thắng, và điều ấy hiển nhiên có lợi cho Madison. Kết thúc nhiệm kỳ thứ hai của ông đã mở ra một thời kỳ được các sử gia gọi là Era of Good Feelings – Kỷ nguyên cảm hứng. Chính phủ mà Madison để lại đã mạnh mẽ hơn nhiều so với lúc ông nhận nó.

Sau khi về hưu, Madison sống tại tư gia ở Virginia trong 20 năm tiếp theo. Ông chết trên giường bệnh ở tuổi 82, với một cô cháu gái bên cạnh. Cô nói rằng phút lâm chung sắc mặt ông trông thật lạ lùng. Cô hỏi ông có chuyện gì không.

Tư dinh của madison tại montpelier

Và đây là những lời sau cuối của Madison: “Nothing more than a change of mind, my dear. I always talk better lying down.” – Không có gì sánh bằng sự thay đổi trong tâm thức, cháu ạ. Mỗi khi nằm ta luôn nói tốt hơn.”

Và đó là câu chuyện của Blog Lịch Sử về tổng thống James Madison, vị tổng thống thứ tư của Mỹ. Ông là người đã đưa nước Mỹ vượt qua cuộc chiến trang 1812 với Anh, và đoàn kết nhân dân Mỹ thành một khối thống nhất.

Rate this post

ĐỌC THÊM

Kim Lưu
Chào mọi người, mình là Kim Lưu, người lập Blog Lịch Sử này. Hy vọng blog cung cấp cho các bạn nhiều kiến thức hữu ích và thú vị.