Sau khi được bổ nhiệm Tổng tư lệnh Quân đội Liên bang, Ulysses S. Grant đã trao quyền chỉ huy Mặt trận miền Tây của cuộc Nội chiến Hoa Kỳ cho Tướng William Tecumseh Sherman. Cả Grant và Sherman đều nổi tiếng với cách tiếp cận quyết liệt. Sherman muốn nhanh chóng kết thúc cuộc chiến bằng cách chiếm giữ các tuyến đường sắt và công nghiệp còn lại của miền Nam. Thế là Atlanta, Georgia, thành phố quan trọng với bốn tuyến đường sắt kết nối khắp các bang li khai, trở thành mục tiêu then chốt.
Chiến thắng cho phe Liên Minh (miền Nam)
Trận Atlanta là một chiến thắng lớn của Liên bang, mang lại lợi thế chiến lược và đồng thời gây tiếng vang trên các tờ báo miền Bắc. Niềm tin của dân chúng miền Bắc được củng cố đúng thời điểm quan trọng – cuộc bầu cử tổng thống năm 1864 đang đến gần. Dù miền Bắc không còn nguy cơ bị miền Nam xâm lược (như từng xảy ra trong Trận Antietam năm 1862 và Trận Gettysburg năm 1863), nhiều người dân ngày một mệt mỏi với cuộc chiến đẫm máu này. Tổng thống Liên bang Abraham Lincoln có nguy cơ thất bại trước một đối thủ sẵn sàng đàm phán hòa bình với Liên minh miền Nam.
Đầu tháng Bảy, Tướng Sherman của Liên bang tiến quân đến Atlanta và đối đầu với đợt tấn công của Tướng Liên minh miền Nam John Bell Hood. Hood tính toán rằng ông có thể dụ Sherman ra xa thành phố bằng cách vòng ra sau và đe dọa tuyến tiếp tế của Liên bang. Nhưng Sherman vẫn tiếp tục tiến công, buộc Hood phải đánh trực diện. Cuộc tập kích bất ngờ vào sáng ngày 22 tháng 7 thất bại do quân Liên minh đến muộn. May mắn thay, quân Liên bang giàu kinh nghiệm lại tình cờ có mặt ở đúng vị trí để chặn đợt tấn công đầu tiên. Đến cuối buổi chiều, Liên minh miền Nam không thể đánh bại lực lượng của Sherman nên đã phải rút lui về thành phố Atlanta.
Chiến dịch dài hơi
Vào mùa xuân năm 1864, các lực lượng Liên bang tiến quân vào miền Nam trên khắp các mặt trận, thực hiện chiến tranh tiêu hao nhằm vắt kiệt sức người và tài nguyên của đối phương. Liên bang đã chiếm được Chattanooga, Tennessee vào tháng 11 năm trước, kiểm soát các tuyến đường sắt ở đó. Tuy nhiên, một số tuyến đường sắt và nhà máy của Liên minh miền Nam vẫn nằm sâu hơn bên trong bang Georgia.
Bắt đầu từ cuối mùa xuân, Tướng Liên bang William T. Sherman bắt đầu đẩy lùi Tướng Joseph E. Johnston của Liên minh về phía Atlanta trong một loạt các trận chiến.
Vào ngày 17 tháng 7, chính phủ Liên minh miền Nam ở Richmond, Virginia thay thế Johnston bằng Tướng John Bell Hood, hy vọng một chỉ huy quyết liệt hơn có thể xoay chuyển tình thế.
Ngày 20 tháng 7, Sherman đã tiến đủ gần Atlanta để bắt đầu pháo kích. Hood quyết định tấn công nhằm đẩy lùi quân đội của Sherman ra khỏi thành phố.
Thật không may cho Hood, cuộc tấn công bất ngờ vào buổi sáng không diễn ra cho đến khoảng trưa, đánh mất yếu tố bất ngờ. Dù giành được một số thắng lợi ban đầu, quân Liên minh cuối cùng vẫn bị chặn đứng.
Khoảng 3 giờ chiều, Hood tập hợp lực lượng tấn công lần hai từ phía đông, lần này cũng giành được một số lợi thế ban đầu trước khi bị ngăn lại.
Đến tối, quân miền Nam rút lui về các vị trí phòng thủ ban đầu. Cuộc bao vây Atlanta kéo dài bắt đầu từ đây.
Atlanta: Mục tiêu kế tiếp của Liên bang miền Bắc
Sau khi chiếm được Chattanooga, Tennessee vào tháng 11 năm 1863, thành phố Atlanta ở miền bắc-trung Georgia đã trở thành mục tiêu quan trọng tiếp theo của Liên bang miền Bắc. Đây từng là trung tâm công nghiệp và đường sắt lớn nhất còn lại trong tay Liên minh miền Nam, bên cạnh thủ đô Richmond, Virginia. Tướng Sherman của Liên bang tự tin rằng thời điểm đã chín muồi cho một cuộc tấn công lớn: tinh thần quân đội cao sau những chiến thắng gần đây, và trước đó ông đã đánh bại tướng Joseph Johnston của miền Nam trong các trận chiến tại Georgia.
Mặc dù nhiều người miền Nam nhận ra thành phố khó lòng giữ được, họ vẫn bỏ ra rất nhiều công sức trong năm vừa rồi để xây dựng các công trình phòng thủ. John Bell Hood, người thay thế tướng Johnston, quyết định tấn công Sherman ở phía bắc thành phố với hy vọng giành được một chiến thắng mang tính bước ngoặt. Nếu đánh bại được Sherman, họ có thể sẽ câu thêm thời gian để củng cố thành phố. Tuy nhiên, ngay cả kết quả tích cực này cũng khá vô vọng – hàng nghìn người dân Atlanta đã chạy trốn khỏi thành phố từ tháng Năm. Thêm nữa, Liên bang không cần phải chiếm thành phố trực tiếp để phá hủy các đường ray xe lửa dẫn vào nó.
Ý nghĩa của Trận Atlanta
Trận Atlanta có ý nghĩa then chốt vì nó đã xóa bỏ cơ hội thực tế duy nhất của Liên minh miền Nam trong việc giữ lại thành phố, đầu mối quan trọng nhất sau thủ đô Richmond. Atlanta sản xuất thực phẩm, đạn dược, quần áo cung cấp cho toàn bộ quân đội miền Nam. Thành phố còn mang giá trị chính trị và tâm lý to lớn, được xem như biểu tượng cho văn hóa và tầng lớp quý tộc miền Nam. Mặc dù khó giữ nổi Atlanta lâu dài trước sức mạnh của Liên bang, một số nhà lãnh đạo miền Nam nghĩ rằng nếu câu giờ đến cuộc bầu cử tháng 11 ở miền Bắc, có thể họ sẽ khiến Lincoln thất bại.
Vì vậy, Trận Atlanta và chiến thắng của Liên bang có nghĩa là Atlanta sẽ bị chiếm trước khi cử tri đi đến các điểm bỏ phiếu vào ngày 8 tháng 11. Đối thủ của Abraham Lincoln từ Đảng Dân chủ sẽ mất đi luận điểm cho rằng cuộc chiến đang bế tắc và cần phải đàm phán hiệp định hòa bình với phe miền Nam. Đúng như dự đoán, Trận Atlanta được truyền thông miền Bắc đưa tin rầm rộ, củng cố sự ủng hộ cho việc tiếp tục chiến tranh và thúc đẩy sự nổi tiếng của Lincoln. Và thế là, Lincoln đã thắng lớn trong cuộc tái đắc cử vào ngày 8 tháng 11, một phần nhờ vào những chiến thắng gần đây như Trận Atlanta.
5 sự thật về trận Atlanta
Thương vong
Quân Liên minh đã phải hứng chịu khoảng 3.700 thương vong trong trận chiến, chiếm hơn 10% lực lượng chiến đấu. Quân Liên bang miền Nam có khoảng 5.500 người thương vong, chiếm tỷ lệ tử trận lớn hơn nhiều. Trong giai đoạn đầu của trận đánh, quân Liên bang miền Nam tấn công đã bắt được hàng trăm binh sĩ Liên minh. Tuy nhiên, vào cuối cuộc chiến, Liên minh miền Nam không thể kham nổi bất kỳ số lượng thương vong đáng kể nào và cũng khó có khả năng để giam giữ tù binh Liên minh.
Các chỉ huy
Lực lượng Liên minh được lãnh đạo bởi Tướng William Tecumseh Sherman. Giống như nhiều người cùng thời ở cả hai phía của cuộc xung đột, Sherman tốt nghiệp West Point và là một cựu chiến binh trong cuộc Chiến tranh Mỹ-Mexico. Sau khi rời quân đội vào năm 1853, Sherman có nhiều công việc dân sự khác nhau ở các bang, bao gồm cả California. Khi Nội chiến bùng nổ sau Trận chiến Pháo đài Sumter, Sherman gia nhập quân đội một lần nữa và được phong làm đại tá. Tại Mặt trận phía Tây, Sherman phục vụ dưới quyền của Ulysses S. Grant và sau đó thay Grant làm chỉ huy chiến trường khi Grant được thăng cấp tổng tư lệnh toàn quân Liên minh.
Lực lượng miền Nam được lãnh đạo bởi Tướng John Bell Hood, người đã thay thế Tướng Joseph E. Johnston chỉ vài ngày trước đó. Hood là một vị tướng trẻ đã tốt nghiệp West Point sau Chiến tranh Mỹ-Mexico. Khi Nội chiến bắt đầu, ông từ chức khỏi Quân đội Hoa Kỳ và gia nhập Quân đội Liên minh miền Nam ở Texas. Hood phục vụ tại Mặt trận phía Đông, bao gồm cả trong trận Gettysburg vào tháng 7 năm 1863. Ngay sau đó, ông bị mất một chân trong trận Chickamauga, mặc dù sau đó đã hồi phục và được bổ nhiệm lại để phục vụ dưới quyền Johnston, người mà ông sớm thay thế.
Quy mô lực lượng tham gia
Sherman đến Atlanta với khoảng 80.000 quân, mặc dù chỉ có 35.000 quân tham gia chiến đấu. Hood có khoảng 50.000 binh sĩ, với khoảng 40.000 người trực tiếp lao vào trận chiến. Cả hai đội quân đều đã suy giảm phần nào sau những trận đánh thường xuyên kể từ Trận Chattanooga; lực lượng Liên minh giảm từ khoảng 110.000 xuống và lực lượng Liên bang miền Nam giảm từ khoảng 55.000. Trước trận chiến, Johnston đã yêu cầu quân tiếp viện nhưng không nhận được viện trợ trước khi bị thay thế bởi Hood.
Tham quan những địa điểm lịch sử Trận chiến Atlanta ngày nay
Không giống như nhiều chiến trường Nội chiến, vị trí Trận Atlanta gần khu vực đô thị có nghĩa là hầu hết các địa điểm của trận chiến diễn ra vào ngày 22 tháng 7 năm 1864 đã được xây dựng. May mắn thay, các điểm đánh dấu lịch sử cho thấy các địa điểm quan trọng trong trận đánh trong lòng thành phố Atlanta và vùng ngoại ô. Dù đa phần các địa danh trong Trận Atlanta đã bị phát triển, du khách vẫn có thể nhìn thấy nhiều chiến trường lân cận nơi diễn ra các cuộc giao tranh khác trong thời gian Chiến dịch Atlanta.
Chỉ huy cao nhất (và cuối cùng) của Liên minh tử trận
Thiếu tướng Liên minh (hai sao) James B. McPherson đã bị bắn chết trong Trận Atlanta, trở thành thiếu tướng thứ tư và là tướng lĩnh cấp cao cuối cùng bị giết trong hàng ngũ quân đội Liên minh trong suốt Nội chiến Hoa Kỳ. Không có sĩ quan Liên minh nào có cấp bậc cao hơn thiếu tướng bị giết trong trận chiến này. McPherson là bạn học cũ tại West Point với John Bell Hood, người đã tiếc thương cái chết của kẻ thù và cho phép đưa thi thể của ông trở về tiền tuyến Liên minh để tổ chức tang lễ thích hợp. Trước Nội chiến, McPherson là một kỹ sư đã từng làm việc trong các dự án của Quân đội ở cả New York và California. Sau khi qua đời, ông được Sherman và Ulysses S. Grant đánh giá rất cao.
Bài tương tự:
Liên Minh Miền Nam thất bại, Sherman chiến thắng
Quân Liên minh Miền Nam không thể ngăn cản được Sherman, dẫn đến cuộc vây hãm Atlanta kéo dài 36 ngày. Cuối cùng, tướng Hood buộc phải sơ tán thành phố và Sherman giành chiến thắng. Đến ngày 31 tháng 8, quân Liên bang đã phá hủy tất cả các tuyến đường sắt xung quanh Atlanta, vô hiệu hóa vai trò trung tâm đường sắt của thành phố. Ngày 3 tháng 9, Sherman tuyên bố thành phố đã thất thủ. Tuy nhiên, sự bực bội kéo dài với việc Liên minh miền Nam từ chối đầu hàng đã dẫn đến một trong những chiến dịch gây tranh cãi nhất của cuộc chiến: Chiến dịch Tiến Ra Biển của Sherman.
Rời Atlanta vào ngày 15 tháng 11, vị tướng Liên bang chia quân đội của mình và tiến về phía đông nam Georgia hướng tới thành phố ven biển Savannah. Ông sử dụng chiến thuật tiêu thổ để phá hủy các nguồn lực có thể hữu ích cho miền Nam. Ngay trước khi bắt đầu chiến dịch này, Sherman đã đưa ra câu nói nổi tiếng của mình: “Ta có thể… khiến Georgia phải gào thét”. Thay vì chiếm đóng các vùng lãnh thổ đã chiếm được, điều mà Sherman cho rằng sẽ tiêu tốn hàng nghìn binh sĩ mỗi tháng, ông dự định phá hủy hoặc chiếm đoạt bất kỳ nguồn lực nào, đặc biệt là nông sản. Điều này đã đánh dấu sự thay đổi từ cuộc Nội chiến Hoa Kỳ sang chiến tranh toàn diện vào giai đoạn cuối của cuộc xung đột, trong một nỗ lực cuối cùng nhằm phá vỡ sự kháng cự của miền Nam.
