- Tên hiện vật: Tượng chim nước Hohle Fels
- Chất liệu: Ngà voi ma mút
- Xuất xứ: Hang động Hohle Fels, bang Baden-Württemberg, Tây Nam nước Đức
- Niên đại: Khoảng 40.000 năm trước
Hơn hai thập kỷ trước, các nhà khảo cổ đã khai quật được ba bức tượng nhỏ bằng ngà voi tại hang Hohle Fels – một địa điểm quan trọng thuộc vùng núi phía nam nước Đức. Những hiện vật này có niên đại khoảng 40.000 năm, và được xem là một trong những minh chứng lâu đời nhất cho nghệ thuật tạo hình của loài người.
Trong số đó, bức tượng chim nhỏ bé nổi bật lên như là hình ảnh điêu khắc đầu tiên về loài chim được biết đến trên toàn thế giới.
Tượng chim Hohle Fels được tìm thấy qua hai lần khai quật: phần thân vào năm 2001, phần còn lại vào năm 2002. Chỉ trong kích thước vỏn vẹn 4,7 cm, người xưa đã khắc họa tỉ mỉ từng chi tiết: đôi mắt, mỏ hình nón, đôi chân ngắn, phần đuôi và nhiều đường kẻ tượng trưng cho bộ lông.
Dựa vào hình dáng đầu và cổ kéo dài, nhà khảo cổ Nicholas Conard, người công bố phát hiện này trên tạp chí Nature năm 2003, cho rằng đó có thể là chim nước – như chim lặn, chim cốc hoặc vịt.
Cùng với tượng chim, các nhà khảo cổ còn tìm thấy một đầu tượng hình đầu ngựa hoặc gấu hang, và một tượng nhân thú nửa người nửa sư tử đang đứng. Bộ ba này phản ánh một trung tâm sáng tạo văn hóa sôi động trong khu vực sông Danube Thượng, đặc biệt là thời kỳ đồ đá cũ trên (Upper Paleolithic, khoảng 50.000–12.000 năm trước).
🤔 Tượng chim có ý nghĩa gì?
Tới nay, ý nghĩa thực sự của tượng chim Hohle Fels vẫn là một ẩn số. Một giả thuyết cho rằng các tượng nhỏ bằng ngà như thế này có thể là “bùa chú săn bắn” được các pháp sư sử dụng để cầu mong đi săn thành công.
Tuy nhiên, chim nước không phải là loài thường dùng làm thực phẩm, nên nhà khảo cổ Conard đưa ra giả thiết khác: có lẽ người xưa chỉ đơn giản khắc họa những loài vật họ yêu thích và ngưỡng mộ.
🧬 Những người tạo ra bức tượng là ai?
Hang Hohle Fels từng được con người cư trú trong thời kỳ Aurignacian (khoảng 43.000–28.000 năm trước), giai đoạn hậu Neanderthal khi người hiện đại (trước đây gọi là người Cro-Magnon) bắt đầu phát triển mạnh tại châu Âu.
Trong thời kỳ này, một làn sóng sáng tạo nghệ thuật chưa từng có đã xuất hiện: từ tượng nữ thần sinh sản (Venus figurines), nhạc cụ bằng xương, đến trang sức tinh xảo và tranh vẽ trong hang động. Hầu hết đều mô tả những loài vật quen thuộc trong đời sống hằng ngày của người Aurignacian.
✨ Một kho báu nghệ thuật cổ đại
Tượng chim Hohle Fels không phải là bức điêu khắc tạo hình cổ nhất ở châu Âu – danh hiệu đó thuộc về bức tượng Venus of Hohle Fels, cũng được tìm thấy tại hang này vào năm 2008. Tượng Venus mô tả một người phụ nữ với vòng ngực và đùi phóng đại, có niên đại khoảng 41.000 năm trước.
Tuy nhiên, toàn bộ bộ sưu tập các tượng ngà tại Hohle Fels cho thấy một điều phi thường: vào khoảng 40.000 năm trước, ở vùng núi miền Nam nước Đức, con người đã tạo ra một bước ngoặt trong lịch sử nghệ thuật – đặt nền móng cho nghệ thuật tạo hình và âm nhạc như chúng ta biết ngày nay.
Nhiều hiện vật tại Hohle Fels hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Tiền sử Urgeschichtliche ở Blaubeuren, Đức. Đặc biệt, bạn cũng có thể truy cập bản quét 3D của tượng chim nước này trực tuyến, để chiêm ngưỡng từng đường nét tinh tế mà tổ tiên chúng ta để lại từ 40 thiên niên kỷ trước.
