Volodymyr Zelensky – một người từng gây ấn tượng với thế giới bằng vai trò diễn viên hài trên truyền hình, giờ đây lại trở thành nhân vật trung tâm của cuộc xung đột lớn ở châu Âu. Ông được nhiều người chú ý không chỉ bởi xuất thân độc đáo, mà còn bởi khả năng kêu gọi, thuyết phục và giữ vững sự ủng hộ từ các đồng minh quốc tế. Dù được khen gọi là “người bán hàng giỏi nhất lịch sử” hay bị hoài nghi về chiến lược ngoại giao, Zelensky vẫn là nhân tố then chốt trong việc định hình tương lai của Ukraine.
Dưới đây là toàn cảnh về con đường “lột xác” của Volodymyr Zelensky: từ danh hài nổi tiếng, trở thành tổng thống thời chiến, cho đến việc xoay xở trong bối cảnh chính trị khó lường hiện nay.
Danh hài đến nhà lãnh đạo
Vào năm 2019, Volodymyr Zelensky lần đầu bước vào chính trường khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Ukraine, mang theo hình ảnh một danh hài được yêu mến, gần gũi. Chính xuất thân từ giới giải trí và tính cách “đời thường” đã giúp Zelensky tạo ra sức hấp dẫn đặc biệt nơi cử tri, vốn đã chán nản với những gương mặt chính trị cũ.
Thế nhưng, bước ngoặt lớn nhất đến vào đầu năm 2022, khi xung đột với Nga bùng nổ. Zelensky quyết định ở lại Kyiv vào thời điểm “nước sôi lửa bỏng” nhất – lúc quân đội Nga tiến sát thủ đô. Động thái ấy không chỉ khẳng định vai trò của một tổng thống sẵn sàng sát cánh với nhân dân, mà còn trở thành cú hích tinh thần cho cả đất nước Ukraine.
Sau quyết định ở lại Kyiv, trong suốt hơn một năm rưỡi tiếp theo, Zelensky ngày càng thể hiện sự “lên tay” trong ngoại giao và thao lược quân sự. Ông thường xuyên tham dự các hội nghị quốc tế, liên tục kêu gọi sự hỗ trợ từ Mỹ, châu Âu và nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên, sự thay đổi mạnh mẽ nhất là ở hình ảnh cá nhân: từ một nhân vật có vẻ “nhẹ nhàng”, ông dần toát lên vẻ uy quyền, cứng rắn – điều mà ngay cả các đối thủ cũng phải thừa nhận.
Quyết định ở lại chiến đấu năm 2022 được xem như cột mốc định hình sự nghiệp tổng thống của Zelensky. Bất chấp nguy hiểm, ông không rời vị trí, qua đó đưa Ukraine từ chỗ bị đánh giá yếu thế thành một đất nước vẫn đứng vững, sống sót và tiếp tục phản công. Hình ảnh Zelensky mặc trang phục quân đội, xuất hiện trong những đoạn video phát biểu hằng ngày, đã trở thành biểu tượng tranh đấu của Ukraine, in đậm trong tâm trí nhiều người trên thế giới.
Kêu gọi phương Tây hỗ trợ
Zelensky không chỉ là một tổng thống “truyền thông giỏi” – ông còn cho thấy tài ăn nói và khả năng lôi kéo ủng hộ từ các đối tác phương Tây. Ngay từ đầu cuộc chiến, dù phải đối diện với lo ngại leo thang xung đột, Zelensky vẫn kiên định yêu cầu những gói viện trợ quân sự khổng lồ. Nhờ chính sách ngoại giao “mạnh tay”, ông đã thành công giành được hàng loạt cam kết hỗ trợ như tên lửa, xe tăng, hệ thống phòng không, và sau cùng là máy bay chiến đấu.
Thành công của ông có sự trợ giúp từ việc cá nhân hóa các cuộc tiếp xúc. Điển hình là chuyến tham dự Hội nghị An ninh Munich hai tuần trước khi chiến sự nổ ra, mặc cho nhiều cảnh báo về rủi ro an ninh. Ed Arnold, chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia (RUSI), cho rằng Zelensky đã khôn khéo “kết nối trực tiếp” với những người tham dự, biến vấn đề Ukraine thành câu chuyện rất cá nhân trong tâm trí họ.
Trung tâm của phương pháp “lôi kéo ủng hộ” ấy là những bài phát biểu video hằng ngày mà Zelensky bắt đầu thực hiện kể từ khi xung đột nổ ra. Serhiy Leshchenko, cố vấn trong Văn phòng Tổng thống, nhấn mạnh rằng việc duy trì xuất hiện liên tục trên truyền thông thế giới giúp “giữ Ukraine trong tầm mắt công chúng quốc tế”. Sự đồng cảm và thấu hiểu của dư luận nước ngoài, từ góc nhìn của Zelensky, chính là chìa khóa để giành được những gói cứu trợ cần thiết.
Thành công ban đầu lớn nhất là chiến thắng trong cuộc chiến phòng thủ Kyiv vào năm 2022. Nó vừa củng cố tinh thần toàn dân, vừa chứng minh cho thế giới thấy rằng viện trợ vũ khí thật sự mang đến khác biệt. Lực lượng Nga tưởng chừng áp đảo lại vấp phải sự phản kháng ngoan cường, dẫn đến việc Ukraine giữ được thủ đô. Sau này, một loạt lãnh thổ bao gồm thành phố Kherson cũng được tái chiếm, càng giúp Zelensky củng cố vững chắc uy tín đối với các đồng minh châu Âu.
Những đợt thay đổi liên tiếp của các chính phủ ở châu Âu (tiêu biểu như việc Anh có đến bốn thủ tướng thay nhau nắm quyền trong quãng thời gian ngắn) không làm giảm nhiệt huyết ủng hộ Ukraine, đơn giản vì Zelensky đã xây dựng mối quan hệ vượt lên sự thay đổi nhân sự chính trị. Từng thủ tướng mới của Anh hay các lãnh đạo Đức, Pháp,… đều tiếp tục ký kết nhiều tuyên bố quan trọng với Ukraine dưới sự kêu gọi mạnh mẽ từ Zelensky.
Khó khăn khi bối cảnh thay đổi
Dẫu vậy, càng về sau, khi thành quả quân sự không còn vang dội như những tháng đầu, áp lực với Zelensky càng tăng. Đợt phản công của Ukraine vào mùa hè 2023 không đem lại bước ngoặt đáng kể, dẫn đến nghi ngờ về tính hiệu quả của viện trợ. Trong chính trường Mỹ, một bộ phận đảng Cộng hòa bắt đầu công khai chất vấn về lý do tiếp tục hỗ trợ Ukraine.
“Thông điệp của Zelensky không kịp điều chỉnh”, đó là đánh giá của chuyên gia Maria Zolkina thuộc Quỹ Sáng kiến Dân chủ, một tổ chức nghiên cứu đặt tại Kyiv. Bà cho rằng văn phòng tổng thống Ukraine vẫn duy trì cách nói chuyện “chỉ đưa ra yêu cầu vũ khí” giống như đầu cuộc chiến, mà chưa linh hoạt chuyển hướng khi bối cảnh địa chính trị dần phức tạp.
Quả thật, không dễ để Zelensky vừa khẳng định nhu cầu “tiếp tục chiến đấu” vừa tránh bị xem là hiếu chiến, nhất là khi nhiều nước e ngại nguy cơ leo thang thành xung đột toàn cầu. Thách thức lớn nhất: Ông phải giữ cho phương Tây thấy Ukraine là “nạn nhân cần được bảo vệ”, trong khi cũng phải khéo léo thể hiện Ukraine sẵn sàng đàm phán hòa bình nếu có điều kiện phù hợp.
Bước ngoặt tại New York
Ngày 27 tháng 9 năm 2024, Volodymyr Zelensky có cuộc gặp bất ngờ tại Trump Tower ở New York – sự kiện đánh dấu những thay đổi rõ nét trong chiến lược của Zelensky. Đến lúc này, bối cảnh chính trị Mỹ đang “nóng” hơn bao giờ hết, với cuộc bầu cử tổng thống chỉ còn hơn một tháng. Donald Trump, sau giai đoạn “trỗi dậy” trở lại, tỏ rõ ý định muốn điều chỉnh lập trường của Mỹ về cuộc xung đột Nga–Ukraine.
Zelensky lúc đó đã “va chạm” bằng lời với Trump, khi tuyên bố cựu Tổng thống Mỹ “chưa thật sự biết cách chấm dứt chiến tranh”. Đáp lại, Trump tuyên bố có thể kết thúc xung đột “trong một ngày”, đồng thời tỏ thái độ nghi ngờ sự lãnh đạo của Zelensky. Cuộc gặp gỡ ngắn ngủi làm lộ rõ sự thiếu ăn ý giữa hai bên.
Tới tháng 2 năm 2025, trong một cuộc chạm mặt nổi tiếng ở Phòng Bầu dục, Zelensky tiếp tục đối mặt với phản ứng gay gắt khi Trump chỉ trích ông “không biết ơn” và “đang mạo hiểm Thế chiến III”. Đây là lần hiếm hoi Zelensky thể hiện rõ nét ngôn ngữ cơ thể phòng thủ (khoanh tay, giữ im lặng lâu), trái ngược với hình ảnh thoải mái thường thấy khi ông gặp gỡ các nhà lãnh đạo khác.
Theo lời Vadym Prystaiko, cựu đại sứ Ukraine tại Anh, từng dự buổi gặp đầu tiên giữa Zelensky và Trump năm 2019, tình huống trở nên “khó hiểu” vì cả hai đều xuất thân từ giới showbiz và chống lại truyền thống chính trị cũ, nhưng lại không thể tìm được tiếng nói chung. Những bất đồng, hiểu lầm và sự nghi ngờ lẫn nhau khiến cả hai liên tục “dằn mặt” bằng các phát ngôn công kích.
Trump và Zelensky
“Mối quan hệ Trump–Zelensky như tàu lượn siêu tốc,” Volodymyr Fesenko, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính trị Pento, nhận xét. Cả hai có lúc dường như xích lại gần nhau, ví dụ khi cùng đồng ý về mong muốn chấm dứt xung đột, nhưng ngay sau đó lại rơi vào tình trạng căng thẳng gay gắt.
Mức độ căng thẳng càng được “đổ thêm dầu” khi Trump gán cho Zelensky cái mác “nhà độc tài”, đồng thời đổ lỗi cho ông là người “khơi mào chiến tranh” với Nga. Đáp lại, Zelensky tố Trump “sống trong không gian tuyên truyền của Nga”.
Trong bối cảnh này, một số chuyên gia chỉ ra “tam giác” quyền lực: Washington – Moscow – Kyiv. Từ góc nhìn của Trump, Zelensky không cùng “đẳng cấp” để tham gia “ván cờ lớn” với Mỹ và Nga. Đây chính là vấn đề cốt lõi khiến ông chủ Nhà Trắng khó xem Zelensky là đối tác đáng tin cậy.
“Zelensky thực ra không phải nhà ngoại giao,” Prystaiko bình luận thêm. “Ông ấy không có xuất phát điểm là chính trị gia truyền thống biết ‘dĩ hòa vi quý’. Tính cách thẳng thắn, lại ít khéo léo có thể gây khó chịu cho những ai quen với phong cách ngoại giao cẩn trọng.”
Cao trào xảy ra trong cuộc gặp ở Phòng Bầu dục: Zelensky đề xuất một thỏa thuận khoáng sản, trong đó Ukraine cân nhắc trao đổi một phần tài nguyên để đổi lấy viện trợ quân sự lâu dài. Song ông bị buộc tội “không chân thành” khi muốn “mua” sự ủng hộ của Mỹ. Cuộc đàm phán chấm dứt ngay tại chỗ, kéo theo quyết định ngừng tạm thời hỗ trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo từ phía Mỹ.
Tuy đại diện văn phòng tổng thống Ukraine sau đó khẳng định cuộc gặp “không phải thảm họa” và quan hệ song phương không đổ vỡ hoàn toàn, thực tế cho thấy Zelensky đã bị thụt lùi ngoại giao trước khả năng xoay xở của Donald Trump.
Uy tín của Zelensky với người dân
Ngay sau “thảm họa” ở Phòng Bầu dục, tỷ lệ ủng hộ Zelensky trong nước lại tăng vọt đến 70%. Thực tế nhiều người Ukraine xem việc Zelensky bị Trump chỉ trích thậm tệ như một sự “xúc phạm” đến lòng tự tôn dân tộc. Điều này vô tình làm nội bộ Ukraine đoàn kết hơn, ngay cả những người từng hoài nghi Zelensky cũng tạm thời xích lại gần ông.
Các nhà quan sát cho rằng đây là năng lực “thu hút quần chúng” của Zelensky: bất cứ khi nào Ukraine bị công kích hay hạ thấp, phản ứng tự nhiên của xã hội Ukraine là đứng về phía tổng thống. Ngoài ra, bản thân Zelensky có tài năng bẩm sinh về truyền thông, biết cách chớp lấy cơ hội để củng cố vị thế trong nước.
Tuy nhiên, không phải ai cũng cho rằng đây là bước củng cố bền vững. Chuyên gia Zolkina nhấn mạnh: “Ông ấy dường như nghĩ sự ủng hộ này là công lao cá nhân, nhưng có lẽ nó xuất phát từ việc người dân nhìn Trump như ‘thế lực bên ngoài ức hiếp’.” Bà tin rằng Zelensky vẫn còn những “điểm mù” khi tự tin quá mức vào tầm ảnh hưởng của mình.
Ở chiều ngược lại, Orysia Lutsevych, Trưởng Diễn đàn Ukraine tại Chatham House, lại đánh giá cao Zelensky vì đã khơi dậy tinh thần phản kháng trước áp lực ngoại bang. Bà cho rằng quan hệ của Zelensky với người dân Ukraine ngày một bền chặt hơn, vì ông đại diện cho “tiếng nói khẳng khái, không khuất phục” mà đất nước này đang theo đuổi.
Những ý kiến trái chiều cũng xuất hiện, song điểm chung là không thể phủ nhận tầm quan trọng của Zelensky – khi ông vừa là gương mặt đại diện cho Ukraine trên trường quốc tế, vừa là đối trọng chính trị không thể lơ là trong nước.
Đọc thêm:
- Trump và kế hoạch hòa bình vội vã cho Ukraina
- Đảm bảo an ninh nào cho Ukraine?
- Mỹ đổi phe: Lối thoát cho Putin
- Kịch bản kết thúc cuộc chiến Ukraine năm 2025
Zelensky trong tương lai
Nhìn về phía trước, nhiệm kỳ của Zelensky còn đối mặt với nhiều ẩn số. Nếu ông bước vào nhiệm kỳ hai, khối lượng công việc khổng lồ sẽ chờ sẵn: khắc phục hậu quả chiến tranh, tái thiết đất nước, tiếp tục đàm phán ngoại giao, đồng thời duy trì sự ủng hộ từ các đối tác, đặc biệt là Mỹ.
Song, chính sự kiên quyết “không thỏa hiệp” trước lợi ích quốc gia đã khiến Zelensky có thể gặp khó khăn khi Donald Trump – một nhân vật nổi tiếng với tính “khó đoán” – tiếp tục nắm giữ quyền lực trong chính trường Mỹ. Nếu đường lối đối ngoại cứng rắn của Zelensky khiến Trump càng “chán nản”, Ukraine có thể rơi vào tình thế bất lợi khi không nhận đủ nguồn lực cần thiết.
Ở khía cạnh cá nhân, có quan điểm cho rằng Zelensky có thể mệt mỏi, muốn rút lui khỏi chính trường tuyến đầu sau khi chiến sự hạ nhiệt. Ed Arnold, chuyên gia ở RUSI, nhận định ông có thể tìm lối thoát khỏi đấu trường chính trị căng thẳng, vì “chiến tranh làm con người tiêu hao rất nhiều, cả thể lực lẫn tinh thần.”
Ngược lại, những phân tích khác dự đoán Zelensky đủ tham vọng để tiếp tục ở lại và tận dụng vị thế “lãnh tụ thời chiến” nhằm giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sắp tới. Nếu thành công, ông sẽ đứng trước sứ mệnh “định hình lại toàn bộ nền chính trị Ukraine hậu chiến” – một nhiệm vụ vĩ đại nhưng cũng đầy rủi ro.
Nhìn dưới góc độ “phải ngoại giao với Trump”, có khả năng Zelensky sẽ cần linh hoạt hơn. Bên cạnh lập trường cứng rắn về chủ quyền, ông cũng cần tính đến việc “xuống nước” ở các tiểu tiết, thậm chí chiều theo một số yêu cầu mang tính hình thức (ví dụ: cùng Trump tham gia các hoạt động ngoại giao “màu mè” như chơi golf, gặp mặt thân tình) để tranh thủ sự hỗ trợ quân sự thiết yếu.
“Zelensky là người học hỏi nhanh,” ông Ihor Brusylo, Phó Chánh văn phòng Tổng thống, khẳng định. “Nếu cần chơi golf với Trump, ông ấy sẽ học và chơi.”
Dẫu vậy, chừng nào “lằn ranh đỏ” là chủ quyền và an ninh Ukraine còn bị đe dọa, chừng đó Zelensky vẫn sẽ trung thành với triết lý “không khoan nhượng”. Đây vừa là điểm mạnh giúp ông trở thành ngọn cờ đầu ở Ukraine, vừa là “chỗ đau” khi va chạm với những nhân vật chính trị như Trump.
Tóm lại
Từ một danh hài truyền hình, Volodymyr Zelensky đã ghi dấu ấn bằng quyết định ở lại Kyiv khi chiến tranh bùng nổ, tạo nên sức mạnh biểu tượng cho Ukraine. Ông trở thành tâm điểm của một cuộc khủng hoảng quốc tế, luôn kêu gọi và thuyết phục thế giới ủng hộ. Trên chặng đường phía trước, thành công hay thất bại của Zelensky sẽ phụ thuộc vào tài xoay xở ngoại giao, khả năng kết nối với các siêu cường, và quan trọng nhất – ý chí của cả dân tộc Ukraine.
