Hector, con trai trưởng của thành Troy, được ca ngợi là người anh hùng vĩ đại nhất trong số các chiến binh thành Troy trong Iliad của Homer. Ông nổi tiếng không chỉ vì tài nghệ chiến đấu xuất sắc mà còn bởi khả năng chỉ huy quân sự kiệt xuất. Suốt gần một thập kỷ, Hector dẫn dắt quân Troy chống chọi trước sức mạnh khủng khiếp của liên minh Hy Lạp. Ông kiên định bảo vệ gia đình, thành phố, và cả người em trai Paris – cho đến hơi thở cuối cùng.
Trước chiến tranh: Chuyện gia đình
Hector là con trai cả của vua Priam và hoàng hậu Hecuba, là người kế vị ngai vàng thành Troy. Một số truyền thuyết lại kể rằng Hector thực chất là con của thần Apollo – người từng say mê và có mối tình với Hecuba.
Priam có rất nhiều con – theo Homer là 50 con trai và 12 con gái với Hecuba, cùng nhiều người vợ thứ và cung phi khác. Trong số những người em của Hector, nổi bật nhất là Paris – chàng trai tuấn tú nhưng nông nổi, được nữ thần Aphrodite ưu ái, đã bắt cóc Helen xứ Sparta, châm ngòi cho cuộc chiến thành Troy. Còn có Deiphobus – dũng sĩ quả cảm, và Troilus – con trai út của Priam, cái chết của chàng được xem là điềm báo thành Troy sụp đổ. Polyxena, con gái út của Priam và Hecuba, bị hiến tế trên mộ Achilles để thuận gió cho thuyền Hy Lạp trở về, tương tự như số phận của Iphigenia.
Hai người con song sinh Cassandra và Helenus đều có khả năng tiên tri; riêng Cassandra bị thần Apollo nguyền rủa để không ai tin lời mình nói.
Người gắn bó nhất với Hector chính là vợ ông – công chúa Andromache của thành Thebes xứ Cilicia (khác với Thebes ở Boeotia) – người phụ nữ lý tưởng trong truyền thống Homer, và con trai họ – hoàng tử Astyanax.
Khí chất anh hùng
Hector là chiến binh dũng mãnh, chiến lược gia tài ba, nhưng điểm nổi bật nhất của ông không phải sức mạnh hay kỹ năng chiến đấu, mà là tinh thần trách nhiệm và đức tính cao thượng. Khác hẳn người em Paris bồng bột và ích kỷ, Hector được khắc họa như vị thủ lĩnh lý tưởng – luôn đặt nghĩa vụ bảo vệ gia đình và thành phố lên trên hết, dù biết trước kết cục bi thương.
Điểm đặc biệt ở Hector so với nhiều anh hùng khác của chiến tranh thành Troy là ông hướng tới hòa bình hơn là tìm kiếm vinh quang cá nhân. Hình mẫu của ông đã trở thành biểu tượng cho người lãnh đạo vị tha, chính trực. Ở châu Âu thời trung cổ, Hector được xếp vào nhóm “Chín vị anh hùng” – chín nhân vật lịch sử và huyền thoại tiêu biểu cho tinh thần danh dự và hiệp sĩ.
Dù không đẹp trai bằng Paris, Hector được miêu tả là người đàn ông khôi ngô, gương mặt đường bệ, tóc quăn đen và bộ râu cắt tỉa gọn gàng. Có tài liệu kể ông nói hơi ngọng, giọng trầm, khí chất vừa dữ dội vừa nhân từ. Ông quan tâm tới mọi thần dân, không phân biệt sang hèn.
Vũ khí và chiến khôi lừng danh
Giống như nhiều anh hùng khác, Hector sở hữu bộ vũ khí và áo giáp đặc biệt. Thanh gươm nạm bạc của ông về sau rơi vào tay Ajax Đại đế – người đã dùng nó để tự kết liễu đời mình. Nhưng nổi tiếng nhất là bộ áo giáp đồng và chiếc mũ trụ sáng lấp lánh – món quà của thần Apollo. Nhờ nó, ông được mệnh danh là “Hector mũ trụ sáng ngời”.
Chiếc mũ vừa tỏa ánh sáng chói lọi vừa gây nỗi khiếp sợ. Trong một lần về từ chiến trường, Hector tháo mũ ra để chào tạm biệt con trai, nhưng ánh sáng rực rỡ ấy đã khiến bé Astyanax hoảng sợ và bật khóc – một hình ảnh vừa bi thương, vừa khắc sâu tình cảm gia đình của người anh hùng vĩ đại này.
Câu chuyện về Hector: Người bảo vệ thành Troy
Câu chuyện sử thi về cuộc chiến thành Troy khởi đầu khi Paris – em trai của Hector – bắt cóc Helen xứ Sparta, người phụ nữ phàm trần đẹp nhất thế gian, rời xa gia đình và quê hương, đưa nàng về Troy. Chồng của Helen, vua Menelaus xứ Sparta, vô cùng phẫn nộ và sai sứ giả đến đòi nàng trở lại. Paris thẳng thừng từ chối. Kết quả là Menelaus cùng anh trai là vua Agamemnon xứ Mycenae đã kêu gọi liên minh các vua chúa Hy Lạp, huy động hơn một nghìn chiến thuyền ra khơi đòi lại Helen.
Hector phản đối việc Paris bắt cóc Helen. Dù cảm thông với quân Hy Lạp, ông vẫn bị ràng buộc bởi nghĩa vụ phải bảo vệ thành phố, gia đình và người em trai nông nổi của mình. Là chiến binh vĩ đại nhất Troy, Hector trở thành tổng chỉ huy quân đội, vừa là thủ lĩnh vừa là nhà chiến lược quân sự hàng đầu. Ông luôn dẫn quân xung phong nơi tiền tuyến, truyền cảm hứng cho binh sĩ bằng lòng dũng cảm và khí chất cao thượng.
Ngay khi quân Hy Lạp vừa đặt chân lên bờ, Hector đã hạ gục kẻ xâm nhập đầu tiên – anh hùng Protesilaus – trong một trận đấu tay đôi. Theo lời sấm, người đầu tiên đặt chân lên đất Troy sẽ chết. Vì vậy Protesilaus, Ajax và Odysseus đều chần chừ trước khi bước xuống thuyền. Mưu trí Odysseus đã ném khiên xuống đất rồi nhảy lên đó, lừa Protesilaus bước theo, và Hector lập tức kết liễu đối thủ.
Dù chỉ huy quả cảm, Hector vẫn không thể ngăn quân Hy Lạp lập đầu cầu trên bãi biển, buộc ông phải rút quân vào sau những bức tường kiên cố của thành.
Trận đấu tay đôi với Ajax
Cuộc chiến thành Troy, dù có những trận giao tranh, phần lớn vẫn là thế giằng co kéo dài suốt hơn chín năm. Cả hai bên đều mỏi mệt vì chiến sự bế tắc. Lúc này, Menelaus công khai thách Paris đấu tay đôi để phân định thắng bại: nếu Menelaus thắng, quân Hy Lạp sẽ đưa Helen về và rút đi; nếu Paris thắng, họ sẽ từ bỏ ý định cứu Helen và quay về.
Paris hèn nhát từ chối, ẩn mình sau tường thành và đội quân do anh trai mình chỉ huy. Khi hay tin, Hector – vốn điềm tĩnh – lần này mất hẳn kiên nhẫn. Trong quyển III của Iliad, ông mắng Paris là kẻ ích kỷ, đam mê sắc dục và nhát gan, làm ô nhục danh dự của biết bao chiến binh Troy đã ngã xuống.
Lời quở trách thẳng thắn ấy buộc Paris phải chấp nhận thách đấu. Đúng như dự đoán, Menelaus – lão luyện hơn – nhanh chóng áp đảo. Nhưng ngay khi Menelaus sắp ra đòn kết liễu, nữ thần Aphrodite – người bảo hộ của Paris – đã can thiệp, đưa chàng về an toàn sau tường thành.
Trong lúc hỗn loạn, một cung thủ Troy bắn tên trúng vai Menelaus, châm ngòi cho trận hỗn chiến dữ dội. Để cứu vãn thể diện, Hector nghe lời tiên tri Helenus, chủ động thách đấu với một trong những anh hùng mạnh nhất Hy Lạp.
Quân Hy Lạp đồng ý và chọn người bằng cách bốc thăm. Ajax Đại đế giành quyền đấu với Hector. Hai chiến binh dũng mãnh, ngang tài ngang sức, giao tranh ác liệt cho đến khi hoàng hôn buông xuống, buộc sứ giả hai bên phải can thiệp dừng trận.
Để tỏ lòng kính trọng, Hector và Ajax trao đổi kỷ vật: Hector tặng thanh gươm nạm bạc – sau này Ajax dùng để tự sát; Ajax tặng Hector chiếc đai lưng – mà về sau Achilles sẽ dùng để buộc xác Hector vào chiến xa, kéo quanh tường thành Troy.
Câu chuyện về Hector: Mưu kế Patroclus
Những ngày sau trận đấu tay đôi với Ajax, Hector nhìn thấy cơ hội hiếm có để tấn công vào trại kiên cố của quân Hy Lạp. May mắn cho Hector và quân Troy, chiến binh vĩ đại nhất của phe Hy Lạp – Achilles – đã rút khỏi chiến tranh. Nguyên nhân bắt nguồn từ mâu thuẫn giữa Achilles và vua Agamemnon, khi Agamemnon lạm quyền, tước đi chiến lợi phẩm của Achilles – nàng Briseis.
Briseis, trong đống kho báu và tù binh quân Hy Lạp chiếm được, lại trở thành biểu tượng tối thượng của địa vị và danh dự. Cuộc tranh chấp này khiến cả Agamemnon và Achilles đặt cái tôi và vinh quang cá nhân lên trên nghĩa vụ chiến thắng trong cuộc chiến.
Không có Achilles, quân Troy dưới sự chỉ huy của Hector bắt đầu áp đảo. Tuy nhiên, Ajax Đại đế đã có lúc đánh lui Hector, thậm chí ném tảng đá làm ông bất tỉnh. Khi Ajax sắp hạ đòn cuối cùng, thần Apollo can thiệp, đưa Hector trở về Troy. Nhanh chóng hồi phục, Hector tập hợp quân Troy mở cuộc tấn công quyết định, phá vỡ phòng tuyến Hy Lạp và đốt cháy chiến thuyền của họ.
Tình thế với quân Hy Lạp trở nên vô cùng nguy ngập, và thất bại là điều chắc chắn nếu thiếu sức mạnh của Achilles. Khi hy vọng sắp tắt, Patroclus – người bạn thân thiết, thậm chí có thể là tình nhân của Achilles – khẩn cầu chàng gạt bỏ tự ái, trở lại chiến trường.
Achilles kiên quyết từ chối, nhưng cho phép Patroclus mặc bộ giáp lừng danh của mình, dẫn đội Myrmidon xông trận để đẩy lùi quân Troy. Khoác lên mình bộ giáp đặc trưng của Achilles, Patroclus khiến quân Troy hoảng loạn, tưởng rằng đang đối đầu với chiến binh bất khả chiến bại. Bị men chiến thắng thôi thúc, Patroclus bất chấp lệnh của Achilles, vượt khỏi trại, giao chiến ngay giữa chiến trường.
Hector, không hề bị đánh lừa, trực diện đối đầu. Dù là chiến binh giàu kinh nghiệm, Patroclus vẫn không phải đối thủ của Hector. Chẳng mấy chốc, Hector hạ sát chàng. Khi tước bộ giáp khỏi thi thể Patroclus, Hector xác nhận nghi ngờ của mình rằng đây không phải Achilles. Sau trận chiến khốc liệt khác, Ajax và Menelaus mới giành lại được xác Patroclus. Hector mang bộ giáp Achilles về mặc, tăng thêm sức mạnh, nhưng Zeus coi đây là hành động dại dột, như tự ấn định số phận của chính mình.
Câu chuyện về Hector: Cơn thịnh nộ của Achilles
Khi hay tin Patroclus tử trận, Achilles đau đớn tột cùng. Nỗi bi thương nhanh chóng biến thành cơn thịnh nộ và khát khao báo thù. Chàng gác lại mối bất hòa với Agamemnon, trở lại chiến trường với bộ giáp mới do thần thợ rèn Hephaestus rèn, được mẹ – nữ thần biển Thetis – trao tặng.
Ngập tràn phẫn nộ, Achilles xông pha, tàn sát quân Troy không chút khoan nhượng. Quân Troy tháo chạy vào thành, trừ một người – Hector – vì nghĩa vụ bảo vệ thành phố, gia đình và dân chúng.
Cha mẹ và vợ Andromache khẩn khoản xin Hector ở lại sau tường thành để bảo toàn mạng sống vì con trai nhỏ. Hector ôm vợ con, trấn an họ, thổ lộ rằng ông không sợ cái chết, chỉ lo sợ tương lai của vợ con và số phận thành Troy nếu ông không đứng ra ngăn bước quân Hy Lạp.
Hector quyết tâm đối đầu với Achilles. Nhưng khi Achilles lao tới, khí thế như vũ bão, Hector hoảng sợ và bỏ chạy. Achilles đuổi theo, vòng quanh tường thành Troy ba lần. Thần Athena lúc này hóa thành Deiphobus – em trai Hector – nói sẽ cùng ông chiến đấu. Tin rằng có em kề vai sát cánh, Hector dừng lại, quay lại đối diện kẻ thù.
Hector đề nghị lập lời thề: kẻ chiến thắng sẽ trả thi hài đối thủ cho đồng đội để mai táng tử tế. Achilles, vẫn đầy thù hận, thẳng thừng từ chối.
Trận đấu diễn ra chớp nhoáng. Achilles ném lao trước nhưng trượt; Hector phóng giáo, nhưng bị chặn bởi khiên của Achilles. Athena lập tức hiện nguyên hình, trả cây lao cho Achilles. Lúc ấy, Hector hiểu mình đã bị thần linh lừa dối và hoàn toàn đơn độc.
Achilles lao tới, đâm mũi giáo xuyên cổ Hector. Khi hấp hối, Hector van xin được trả xác cho gia đình, nhưng Achilles vẫn cự tuyệt. Trong hơi thở cuối cùng, Hector tiên đoán cái chết của Achilles sẽ đến từ tay thần Apollo và Paris – em trai ông.
Cái chết của một anh hùng: Thi thể Hector thành Troy
Cái chết của Hector vẫn không làm nguôi cơn giận và khát vọng báo thù của Achilles. Chàng lột bỏ áo giáp của Hector, rạch gân mắt cá chân, rồi dùng chiếc đai của Ajax buộc thi thể Hector vào chiến xa bằng dây thừng. Xác Hector bị kéo lê quanh tường thành Troy ba vòng, như một sự sỉ nhục trắng trợn. Trong suốt mười hai ngày, Achilles tiếp tục hành hạ thi thể, nhưng nhờ sự bảo hộ của thần Apollo, thân xác Hector không hề bị tổn hại.
Đêm thứ mười hai, vua Priam – cha của Hector – lẻn vào doanh trại quân Hy Lạp với sự giúp đỡ của thần Hermes, để thương lượng với Achilles đòi lại di hài con trai. Khi ấy, cơn giận của Achilles đã phần nào lắng xuống, lại được các thần cảnh báo về hậu quả của việc xúc phạm người chết. Nghe những lời cầu khẩn của Priam, gợi nhớ tới hình ảnh người cha già của mình, Achilles cảm động và đồng ý trao trả thi thể Hector.
Thi hài Hector trở lại Troy, và quân Troy cùng quân Hy Lạp đồng ý đình chiến mười hai ngày để cử hành tang lễ cho Hector cùng các anh hùng của cả hai bên đã ngã xuống. Người dân Troy tổ chức quốc tang trọng thể cho vị anh hùng vĩ đại và cao quý nhất của họ, với các nghi thức, trò chơi và yến tiệc. Cái chết của Hector đánh dấu bước ngoặt lớn trong chiến tranh thành Troy, đồng thời khép lại Iliad của Homer. Câu cuối cùng của sử thi vĩ đại này là: “Và như thế, họ làm lễ tang cho Hector – người thuần phục ngựa.”
Hector thành Troy, có lẽ, là vị anh hùng đáng kính, cao thượng và vị tha nhất của cuộc chiến. Ông dẫn dắt thành phố trong chiến đấu, dù bị đặt vào tình thế khó khăn bởi hành động ích kỷ của người em Paris. Thế nhưng Hector chưa bao giờ căm ghét em mình, cũng không trách Helen – người phụ nữ có sắc đẹp được cho là nguyên nhân khơi mào chiến tranh. Trái ngược với những anh hùng ích kỷ, mưu mẹo hay kiêu hãnh như Paris, Odysseus hay Achilles, Hector tỏa sáng như một người bảo vệ chân thành, chính trực của quê hương, được dẫn dắt bởi tình yêu sâu đậm với gia đình và khát vọng bảo vệ thành phố mà ông hằng trân quý.
